Obróbki blacharskie dachu

Spływająca woda wnika w zakamarki i szczeliny, jakie napotka na swej drodze i sprawia, że zalewane mury nigdy nie wyschną. Wilgoć sprzyja zagrzybieniu i zniszczeniu konstrukcji murów, utracie ich własności termoizolacyjnych, a w warunkach jesienno - zimowych (cykle zamarzania i odmarzania) dodatkowo powoduje przemarzanie i rozsadzanie konstrukcji.

Wyeliminowanie ryzyka stałego zawilgocenia należy do zadań projektanta, dekarza i blacharza. Muszą oni przewidzieć wszelkie konsekwencje braku lub złego wykonania obróbek. Warto pamiętać, że szkody wynikające z braku obróbek są często mniejsze w porównaniu z tymi, jakie mogą być skutkiem złych obróbek – dostająca się pod taką obróbkę woda ma utrudnione parowanie, a więc dłużej zalega. Prace przygotowawcze (wycięcie blach, zagięcie rąbków itp.) muszą być wykonane solidnie. Blachy łączy się ze sobą na zakłady (czyli na rąbki, zwoje i listwy), na wkręty, nity oraz za pomocą lutowania i spawania.

Przy obróbkach najczęściej stosuje się różne formy zakładów, połączone z technikami lutowania. Każdy element musi być idealnie dopasowany. Miejsce usytuowania obróbki wymaga szczegółowych pomiarów. Na ich podstawie w warsztacie wykonuje się poszczególne elementy, które później dostarcza się na budowę i instaluje na dachu. Dla poprawnego wymierzenia elementu, dach powinien być przynajmniej ołatowany – wtedy pozycję obróbki w pokryciu można określić przy pomocy kilku dachówek. Ważny jest każdy styk, przez który woda może przedostawać się w głąb struktury dachu (np. przejścia antenowe).

Obróbki blacharskie okapów

Zadaniem okapu jest ochrona ścian przed zalewaniem wodą opadową, która powinna spływać po jego odpowiednio zagiętej krawędzi. Zakończeniem okapu dachu jest blacha okapowa lub wysunięte pokrycie, tzw. pasy nadrynnowe i podrynnowe, zabezpieczane blachą uformowaną w kształcie litery „L”. Dolna krawędź ma kształt kapinosa (ukośne i wyżłobione podcięcie, po którym spływająca woda odrywa się i nie zalewa ściany). Sposób wykończenia okapów zależy od rodzaju pokrycia dachowego i kształtu rynien.

Najprostsze rozwiązanie obróbki to pas blachy z wyrobionym na krawędzi kapinosem, przymocowany równolegle do krawędzi okapu. Przy okapach balkonów pas blachy z wywiniętym kapinosem mocuje się do płyty balkonowej, na pas zachodzi gładź lub wykładzina balkonu. Zazwyczaj wykończeniem okapu jest również rynna, która zbiera wodę spływającą z połaci i odprowadza ją do rur spustowych.

Najczęściej spotyka się obróbki okapów z rynnami podwieszanymi oraz z rynnami leżącymi.

• Dachy z rynną podwieszoną. Przygotowanie blachy okapowej polega na zagięciu na brzegach równoległych i prostopadłych do linii okapu czterech rąbków leżących lub trzech rąbków leżących wzdłuż górnej krawędzi poziomej i dwóch pionowych. Czwartą krawędź profiluje się tak, aby uzyskać kapinos.
• Dachy z rynną leżącą. Rynna leżąca powstaje przez wygięcie brzegów arkuszy blach układanych długością w kierunku lekko ukośnym do okapu. Pas okapowy nie jest łączony z pokryciem połaci, lecz przybijany gwoździami do podkładu. Pod rynną układa się trapezowy pas blachy okapowej zakończonej kapinosem.

Kosze to miejsca styczne między połaciami, łączącymi się pod kątem mniejszym od 180° (mierząc od zewnątrz budynku). Przez kosze spływa woda z przylegających części dachu. Elementy przeznaczone na wyłożenie kosza przygotowuje się przed położeniem na dach, łącząc wszystkie potrzebne arkusze na rąbki podwójne, zagięte zgodnie z kierunkiem spływu wody. Prace montażowe należy wykonać niezwykle starannie.

Łączenie arkuszy blach kosza z pokryciem połaci należy wykonywać za pomocą arkuszy pośrednich, ułożonych równolegle do okapu, na rąbki podwójne leżące, zwinięte do środka kosza. Rąbki lub zwoje pionowe pokrycia połaci nie powinny dochodzić do rąbków koszy. Układanie pasa koszowego rozpoczyna się do okapu w kierunku kalenicy.

Po rozłożeniu blachy dopasowuje się ją do wypukłości i wklęsłości kosza. Górną krawędź pasa ścina się według kształtu kalenicy, a dolną – przylegającą do rynny – równolegle do okapu.

Obróbki blacharskie murów ogniochronnych, balustrad i attyk
Mury ogniochronne o wysokości do 0,5 m trzeba szczelnie pokryć blachą z obydwu stron i z wierzchu, wyższe – tylko z wierzchu, attyki, balustrady, mury szczytowe i pulpitowe – z wierzchu i od strony dachu.

Przy kryciu tylko górnych części muru, krawędzie blachy zagina się na zwoje lub kapinosy (jak na brzegu okapu). Blachę przywiązuje się drutem do gwoździ wbitych w spoiny muru lub kołków wstrzelonych w beton ścian monolitycznych. Jeden koniec drutu okręca się na gwoździu lub kołku, drugi przepuszcza przez otwór w blasze i przylutowuje kapkami, wykonanymi z tej samej blachy co obróbka.

Pokrycie można też umocować żabkami wsuniętymi w zagiętą krawędź blachy i przybitymi do muru. Pokrycie wierzchu muru szczytowego, pulpitowego lub attyki wykańcza się odbojem pionowym i okapnikiem albo okapnikiem ze wzmacniająca blachą usztywniającą. Okapnik mocuje się drutem do gwoździ lub kołków, jak w murach ogniochronnych. Poszczególne odcinki blach, zabezpieczające mury ogniochronne, szczytowe lub puliptowe, łączy się na zakład z przylutowaniem.

Obróbki blacharskie kominów

Tworzą je kołnierze z blachy, wykonane po to, aby ochronić kominy przed spływającą  po dachu wodą deszczową i zakryć szczeliny między kominem a podkładem pokrycia. Kołnierze przygotowuje się na podstawie dokładnego obmiaru wykonanych kominów. Polega to na wycięciu prostokątnych pasów blachy o szerokości ok. 40 cm i zagięciu ich pod kątem, jaki tworzy komin z połacią dachu, przez którą przechodzi.

Gotowe kołnierze zwykle łączy się na dachu na zakład i lutuje – gdy są wykonywane z blachy cynkowej, albo na rąbki podwójne – gdy obróbka jest z blachy stalowej. W przypadku krycia dachu blachą wykonuje się zagięcia brzegów boków kołnierza przylegających do połaci, aby połączyć go z sąsiednimi arkuszami blachy pokrycia za pomocą rąbków podwójnych. Podobne zagięcia na rąbki leżące stosuje się również w obróbkach kominów do dachów pokrytych dachówką iblachą falistą.

Na połaciach o nachyleniu przekraczającym 30° za kominami powinno się instalować odboje (tzw. kozubki). Chronią one tył komina przed strugą wody deszczowej, zmuszając ją do ominięcia komina. Ta obróbka jest bardzo istotna, ale niechętnie stosowana przez dekarzy z uwagi na jej pracochłonność.

Obróbki okien połaciowych i wyłazów

Są to kołnierze z blachy ocynkowanej lub cynkowej. W obróbce okna świetlikowego w dachu pokrytym dachówką części kołnierza, które wychodzą na połać dachową od strony kalenicy i z boków, zakańcza się rąbkami wywiniętymi do góry. Opiera się na nich przyległe do okna rzędy dachówek lub płytek. Od strony okapu nakłada się na pokrycie dachowe kołnierz czołowy (fartuch).

Poszczególne części kołnierza, tj. cztery pasy blachy: górny, boczne i czołowy, łączy się ze sobą na dachu na zakład (na rąbki leżące pojedyncze albo podwójne) i lutuje. Obróbka okien dachowych w przypadku krycia dachu blachą jest podobna jak przy dachówkach. Blachy kołnierza łączy się z blachami pokrycia na uprzednio przygotowane rąbki lub zakłady lutowane. Pokrywę wyłazu obija się blachą cynkową lub ocynkowaną. Wokół jego obramowania przymocowuje się listwę o przekroju trójkątnym, a całość wykłada blachą cynkową lub ocynkowaną, tworząc rodzaj kołnierza zalutowanego w narożach.

Dolną krawędź kołnierza łączy się na lutowany zakład lub na rąbki leżące. Górne krawędzie wykładziny blaszanej zagina się na szerokość około 50 mm do wewnątrz wyłazu i przybija gwoździami papowymi do wierzchu ramy wyłazu w odstępach około 10 cm. Dolne krawędzie kołnierza łączy się z połacią dachu na lutowany zakład lubrąbki leżące. Jeżeli pokrycie jest wykonane, to obudowę wyłazu obrabia się blachą, tak jak kołnierz wokół komina.

Obecnie producenci okien dachowych w zestawie z oknami oferują również gotowe obróbki blacharaskie - kołnierze, których elementy wystarczy ze sobą skręcić.

Obróbki wywietrzników

Na uszczelnienia przejść wywietrzników przez pokrycie dachowe stosuje się obróbki w postaci przygotowywanych w warsztacie kołnierzy blaszanych. Górny brzeg kołnierza powinien być przylutowany do wywietrznika, natomiast dolny – odgięty na szerokość 5-10 cm – do blach pokrycia dachowego.

Jeżeli pokrycie nie jest blaszane, to należy zastosować dodatkową podkładkę z blachy stalowej ocynkowanej ułożonej w płaszczyźnie połaci dachowej. Kształt podkładki powinien być dostosowany do rodzaju pokrycia dachu. Podkładkę połączoną z kołnierzem na lutowany zakład, od strony kalenicy wpuszcza się pod pokrycie, np. pod dachówkę, a od strony okapu wykłada się na pokrycie.