Od czasu pojawienia się alternatywy dla tradycyjnych więźb dachowych, czyli gotowych drewnianych prefabrykatów, istnieje przekonanie, iż za innowacyjność trzeba słono płacić. Wprawdzie metr sześcienny drewna wykorzystywanego do wykonania wiązarów kratownicowych kosztuje więcej niż ta sama ilość drewna, pozyskanego z tartaku i przeznaczonego do stworzenia konstrukcji dachu metodą tradycyjną. Jednak warto zdawać sobie sprawę, że do wykonania więźby prefabrykowanej zużywa się na ogół mniejsze ilości tego surowca. Ponadto, wykorzystanie więźby prefabrykowanej wiąże się z możliwością znacznego przyspieszenia robót na budowie. Montaż wiązarów kratownicowych odbywa się w ciągu jednego, góra trzech dni - a skrócenie czasu budowy, to też obniżenie kosztów.
Więźba tradycyjna – kunszt pracy ciesielskiej
Ciesielstwo to znana od dawna i jednocześnie wymagająca dużej wiedzy i umiejętności profesja. Praca cieśli polega na przygotowaniu i zmontowaniu na miejscu budowy konstrukcji dachowej budynku. Drewno na tradycyjnie wykonywaną więźbę pozyskuje się najczęściej z tartaku. Jest to na ogół drewno sosnowe, świerkowe lub jodłowe. Do gatunków rzadziej stosowanych (głównie ze względu na cenę) należą dębina i modrzew. Podczas zakupu drewna, należy zwracać uwagę na jego klasę (nie może być niższa niż zakładana przez projekt) oraz na wilgotność surowca. Odpowiedni jej poziom to 15 – 20%. Zbyt wilgotne drewno może ulegać wypaczaniu, a co za tym idzie – więźba może stawać się mniej wytrzymała.
W sposób tradycyjny najczęściej wykonuje się więźby o stosunkowo niewielu elementach, tj. krokwiowe i jętkowe. Poszczególne komponenty konstrukcji są docinane, dopasowywane i łączone za pomocą złączy ciesielskich na placu budowy. Jest to zatem dość mozolna i czasochłonna praca, która jednocześnie wymaga od wykonawców doświadczenia, wiedzy i precyzji. Stworzenie konstrukcji dachowej metodą tradycyjną trwa przynajmniej kilka tygodni. Jednak jest to wciąż popularna i często wybierana przez inwestorów technologia budowy dachu. Dodatkową jej zaletą bywa niewygórowana cena (w zależności od cenników obowiązujących w poszczególnych regionach kraju).
Więźba prefabrykowana – konstrukcja wyprodukowana w fabryce
Najpopularniejszą prefabrykowaną konstrukcją dachową są wiązary kratownicowe łączone za pomocą płytek kolczastych. Taka więźba składa się najczęściej z tzw. pasa dolnego i dwóch pasów górnych (odpowiadających tradycyjnym krokwiom, słupkom pionowym i skośnym krzyżulcom). Drewno służące wykonaniu prefabrykowanych elementów więźby to strugane czterostronnie belki ze sfazowanymi krawędziami, które uprzednio suszy się przemysłowo w temperaturze 70˚C. Większość producentów prefabrykatów dachowych uważa, że impregnacja tak przygotowanego surowca jest zupełnie zbędna. Jednak fachowcy bardziej przywiązani do tradycji są zdania, że przeprowadzenie konserwacji jest potrzebne.
Więźbę prefabrykowaną można obecnie bez problemów zamawiać na terenie całego kraju. Spora konkurencja powoduje zróżnicowanie cenowe, co warto sprawdzać przed dokonaniem zakupu. Firmy oferujące wiązary kratownicowe dysponują programami komputerowymi, które szybko i precyzyjnie dostosowują przekroje elementów oraz budowę konstrukcji do danego rodzaju dachu, nachylenia połaci, materiału pokryciowego itp. Za projekt i wycenę trzeba niestety na ogół dodatkowo zapłacić.
Czas oczekiwania na dostarczenie prefabrykatów na plac budowy wynosi przeważnie około jednego – dwóch tygodni. Transport i montaż wiązarów organizowany jest przez producenta. Warto uwzględnić, że większe elementy muszą być mocowane przy użyciu dźwigu, co niestety generuje dodatkowe koszty. Ręcznie mocować można jedynie wiązary o rozpiętości do 9 m i tylko wówczas, gdy budynek jest parterowy. Jednocześnie warto wspomnieć, że niezbyt korzystne może okazać się próbowanie przeprowadzenia prac we własnym zakresie. Po pierwsze – nietrudno o popełnienie błędu, a po drugie – wiąże się to z utratą gwarancji na więźbę.
Jak dokonać właściwego wyboru więźby dachowej?
Podjęcie decyzji o typie więźby dachowej nie jest sprawą prostą. Z jednej strony chciałoby się zaoszczędzić pieniądze, a z drugiej – pozyskać jak najsolidniejszą i najtrwalszą konstrukcję. Ze strony finansowej wygląda to tak, że zarówno ceny drewna, jak stawki ekip ciesielskich są bardzo zróżnicowane. Znaczącą różnicę w kosztach powoduje również stopień skomplikowania dachu. Zasadniczo przyjmuje się, że zastosowanie więźby prefabrykowanej związane jest w prawie każdym przypadku z wyższym wydatkiem, ale na jej korzyść przemawia szybkość montażu i precyzja wykonawcza. Jedno i drugie rozwiązanie ma też jeszcze wiele innych zalet oraz wad, co sprawia, że wybór konkretnego typu konstrukcji powinien być analizowany indywidualnie.
W gotowych projektach budynków murowanych rzadko występuje więźba prefabrykowana. Jednak konstrukcję dachową zawsze można przeprojektować. Jeżeli zdecydujemy się na ten krok – najbardziej opłacalne będzie zlecenie wykonania projektu zastępczego firmie produkującej prefabrykaty. Wówczas w wielu przypadkach (pod warunkiem ich zakupu) można liczyć na zwolnienie z dodatkowych opłat.
Warto również zaznaczyć, że dolne pasy wiązarów prefabrykowanych stają się jednocześnie belkami stropowymi ostatniej kondygnacji. Pamiętajmy jednak, że nie każdą konstrukcję dachową można wykonać jedynie z samych wiązarów. W wielu przypadkach prefabrykowana więźba wymaga uzupełnienia jej w dodatkowe elementy tworzone metodą tradycyjną.
Uwaga!
Jeszcze inna kwestia, którą powinniśmy uwzględniać przed podjęciem decyzji o typie konstrukcji dachowej to specyfika działki. Niekiedy kłopotliwe może być przetrzymywanie na placu budowy drewna przywiezionego z tartaku, a w innych przypadkach zupełnie niemożliwe – doprowadzenie na budowę dźwigu potrzebnego do montażu większych rozmiarów prefabrykatów.**
