Systemy orynnowania - materiały i ich właściwości

Joanna Ryńska
Materiał, z którego wykona się system odwodnienia dachu, będzie decydował nie tylko o estetyce budynku, ale przede wszystkim o skutecznym odprowadzaniu wody z dachu. Wybierając materiał, należy pamiętać, że będzie on poddany działaniom środowiska zewnętrznego.
Systemy orynnowania - materiały i ich właściwości

Rynny i rury spustowe wykonuje się z metali i ich stopów (stal nierdzewna powlekana cyną; stal ocynkowana; aluminium, miedź, stop tytanu z cynkiem) oraz z tworzyw sztucznych (PVC - U). 
Oczywiście, każdy z tych materiałów ma swoje zalety. Przedstawiamy krótką charakterystykę każdego materiału, a poniżej zestawienie ich cech wg. różnych kategorii.

Charakterystyka materiałów do kanalizacji deszczowej

Rynny ze stali nierdzewnej (powlekane puralem) to sprawdzony, tradycyjny materiał. Są wytrzymałe, trwałe (ok.100 lat) i odporne na zmiany temperatur i działanie promieni UV. Zasadniczą wadą, eliminowaną jednak przez powłoki (cynowe, cynkowe, z tworzyw sztucznych) jest podatność na korozję zewnętrzną.

Systemy orynnowania - materiały i ich właściwości

Stal jest też podatna na korozję wewnętrzną - w rynnach łatwo gromadzą się osady, niszcząc rurę i zmniejszając jej przekrój.

Rynny z aluminium (zabezpieczone korozyjnie) są lekkie, a jednocześnie wiatroodporne (wytrzymują nawet wiatr huraganowy). Są odporne na korozję (pokrywają się naturalną warstwą ochronną), działanie promieni UV oraz różnice temperatur. Ścianki rynien mogą być stosunkowo cienkie i są gładkie, co sprzyja samooczyszczaniu i trwałości. Zasadniczą wadą jest podatność na korozję kontaktową - rynny nie mogą być łączone z metalami ani betonem.

Rynny z miedzi (mogą być powlekane akrylem, cynkiem lub patynowane) są trwałe, odporne na temperatury, promienie UV i korozję (na rurze wytwarza się warstwa patyny  chroniącej przed dalszą korozją). Rynny miedziane należą do najtrwalszych (do 300 lat). Nie mogą być łączone z aluminium ani ze stalą ze względu na korozję kontaktową. Zasadniczą wadą jest wysoka cena miedzi, przez co wymaga ona dużych nakładów, a także może paść łupem złodziei.

Rynny tytanowo-cynkowe (mogą być patynowane) są podobne do rur miedzianych. Mniejsza jest podatność na korozję (dzięki dodatkowi tytanu - wystarczy ok. 1%), oprócz tego naturalna ochrona antykorozyjna (patyna) powstaje w pierwszym roku użytkowania. Ścianki rur mogą być stosunkowo cienkie. Trwałość stopu szacuje się nawet na 120 lat. Zasadniczą wadą jest mała liczba fachowców wykonujących tego typu rynny.

Systemy orynnowania - materiały i ich właściwości

Rynny z PVC-U (zabezpieczone tlenkiem tytanu lub akrylem, stabilizowane promieniami UV) są najtańsze spośród dostępnych rynien. Dzięki zabezpieczeniom są odporne na zmiany temperatury i na wpływ promieni UV. Wykazują dużą odporność na korozję atmosferyczną, kontaktową i wewnętrzną. Zasadniczymi wadami są : stosunkowo mała trwałość (30 - 50 lat) oraz znaczna rozszerzalność temperaturowa, co wymaga kompensacji (równoważenia) odkształceń cieplnych.

Zestawienie cech materiałów do kanalizacji deszczowej

Zestawienie wg podatności na korozję zewnętrzną:

  • słona mgła - zawiesina soli w powietrzu mogąca uszkodzić powierzchnię. Słona mgła uważana jest za najbardziej niekorzystny opad atmosferyczny - test na "słoną mgłę" uważany jest za najbardziej surowy. Wpływ słonej mgły może mieć znaczenie na terenach nadmorskich;
  • "kwaśny deszcz" - wodny roztwór SO2 - metale mogą być słabo odporne na działanie kwasu siarkowego. Wpływ kwaśnego deszczu jest znaczny na terenach przemysłowych;
  • wody atmosferyczne - podatność na związki występujące standardowo w wodzie deszczowej - jest to szczególnie ważne, kiedy mieszkamy w strefie o znacznej wysokości opadów.
materiałocena ogólnasłona mgła"kwaśny deszcz"wody opadowe
stal nierdzewnamało odporna, odporność wyraźnie podwyższona przez zabezpieczeniamało odpornamało odpornaodporna
tytancynkodporny, po wytworzeniu naturalnej lub fabrycznej powłoki ochronnej (patyny); podatny na korozję kontaktową z miedziąodpornyodpornyodporny
miedźodporna, po wytworzeniu naturalnej powłoki ochronnej (patyny)odpornaodpornaśrednio odporna
aluminiumodporne na czynniki atmosferyczne, ale podatne na korozję kontaktową z większością metaliodporneodporneodporne
PVCnajbardziej odporny na korozję; nie stwierdza się korozji kontaktowej.bardzo odpornybardzo odpornybardzo odporny

Uwaga! Zabezpieczenia antykorozyjne to jedno z najważniejszych zagadnień w systemach orynnowania. Stąd podane powyżej informacje dotyczą przede wszystkim materiałów niezabezpieczonych lub zabezpieczone tradycyjnie.

Zestawienie wg zabezpieczeń i trwałości

Chodzi przede wszystkim o powłoki zabezpieczające rury przed korozją oraz wzmacniające
je mechanicznie.

materiałzabezpieczeniatrwałość (lata)
stal nierdzewnapowłoka antykorozyjna cynowa, cynkowa lub cynkowo - tytanowa, z puralu lub plastisoluponad 80
tytancynknaturalna lub fabryczna patyna (związki cynku) chroniące przed dalszą korozją;poliuretan, zabezpieczający przed korozją i wpływem temperatur.ok. 80 (do 100)
miedźnaturalna lub fabryczna patyna (związki miedzi) chroniące przed dalszą korozją100-300
aluminiumantykorozyjne - akryl lub poliester; malowanie, lakierowanie;ponad 120
PVCpowlekane akrylem, tlenkiem tytanu bądź stabilizowane promieniami ultrafioletowymi - zabezpieczone przed starzeniem pod wpływem promieni UV30-50

Uwaga! Podane wartości są szacunkowe, mogą się różnić w ofercie poszczególnych producentów.

Systemy orynnowania - materiały i ich właściwości

Własności mechaniczne, hydrauliczne i cieplne

Zestawienie:

  • wg wytrzymałości mechanicznej - ważnej, aby rynny nie obrywały się pod wpływem zsuwającego się śniegu, nawisów lodowych czy nawalnych deszczów;
  • wg współczynnika chropowatości przewodów - miara gładkości, (im niższy współczynnik, tym większa gładkość), ważna dla samooczyszczania rynien (nie "zarastają" brudem i szlamem) i dla ich trwałości (w rynnach nie powstają osady i nie zmniejsza się ich przekrój).
materiał

wytrzymałość mechaniczna

współczynnik chropowatości

stal nierdzewnabardzo wysoka - najbardziej wytrzymały materiał (odporny na obrywanie pod wpływem nawisów śnieżnych i lodowych)1,5 mm
tytancynkwysoka - nieco niższa niż miedzi0,30 mm
miedźwysoka - porównywalna ze stalą0,01 mm
aluminiumbardzo wysoka, znaczna wiatrooporność (na wiatry huraganowe)0,04 mm
PVCśrednia, zwiększona dzięki chlorowaniu i utwardzaniu0,007 mm

Systemy orynnowania - materiały i ich właściwości

Zestawienie wg:

1. podatności na temperaturę:

  • przewidywany zakres pracy rur;
  • starzenie materiału pod wpływem temperatur (pogorszenia właściwości wraz z upływem czasu);
  • współczynnik rozszerzalności temperaturowej - wszystkie materiały rozszerzają się pod wpływem temperatury. Współczynnik ten mówi, o ile mm wydłuży się metrowy odcinek przewodu, jeśli temperatura zwiększy się o 1°C. Chodzi o różnicę między temperaturą montażu a temperaturą pracy

2. wg odporności na działanie promieni UV
Promieniowanie UV jest częścią widma słonecznego i przyczynia się do starzenia rur.

materiałodporność
na promieniowanie UV
zakres pracy
[°C]
starzeniewspł. rozszerzalności [mm/mK]
stal nierdzewnawysoka- 40: +100nie0,012
tytancynkbardzo wysoka- 30: +90nie0,022
miedźbardzo wysoka- 40: +100nie0,017
aluminiumwysoka- 30: +100nie0,021
PVCniska - zwiększona przez
utwardzenie materiału (PVC-U)
- 30: +60tak0,080

Zestawienie wg profili (kształtów) rynien

materiałprofile rynien
stal nierdzewnapółokrągłe, kwadratowe, trapezowe, gzymsowe
tytancynkokrągłe, prostokątne
miedź  (Cu)okrągłe, prostokątne
aluminium (Al)półokrągłe, prostokątne
PVCpółokrągłe, gzymsowe, wywijane
Systemy orynnowania - materiały i ich właściwości

Zestawienie wg asortymentu

Podano wymiary typowe, dla najczęściej stosowanych profili półokrągłych (rynny) i okrągłych (rury spustowe) oraz skrzynkowych - prostokątnych (rynny) i kwadratowych (rury spustowe). Średnice (wymiary) zestawiono tak, by odpowiadające sobie rynny i rury spustowe sąsiadowały ze sobą.

materiał
grubość ścianki [mm]
rynna
wymiar w mm
rura spustowa
wymiar w mm
stal nierdzewna okrągła
ścianka: 0.55 - 0.60

100
125
150

75
87
100
tytancynk okrągła
ścianka: 0.70
80
105
127
153
192

60
80
100
120
150

miedź okrągła
ścianka: 0.60

80
105
127
153
192

60
80
100
120
150

miedź prostokątna
ścianka: 0.60
70
85
120
150
200

60
60
80
100
120
aluminium prostokątna
ścianka: 0.70
100
150
190
80
100
120

aluminium półokrągła
ścianka: 0.60
100
125
150
190

80
100
120
150
PVC okrągła
ścianka: 1.20
75
100
125
150

53
75 i 90
75, 90, 105
90,105, 125

Zestawienie wg technik połączeń

materiałpołączenia
stal nierdzewnaspawane,  poprzez złączki i klamry zatrzaskowe z gumową uszczelką.
tytancynklutowane, poprzez zatrzaskowe złączki z uszczelkami
miedźlutowane, poprzez zatrzaskowe złączki z uszczelkami
aluminiumlutowanie
PVCpoprzez kształtki i łączniki z uszczelkami, poprzez łączki zatrzaskowe.
emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Najem krótkoterminowy - czy zmienią się zasady?

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na e-dach.pl e-dach.pl