Systemy orynnowania - materiały i ich właściwości

Joanna Ryńska
Materiał, z którego wykona się system odwodnienia dachu, będzie decydował nie tylko o estetyce budynku, ale przede wszystkim o skutecznym odprowadzaniu wody z dachu. Wybierając materiał, należy pamiętać, że będzie on poddany działaniom środowiska zewnętrznego.
Systemy orynnowania - materiały i ich właściwości

Rynny i rury spustowe wykonuje się z metali i ich stopów (stal nierdzewna powlekana cyną; stal ocynkowana; aluminium, miedź, stop tytanu z cynkiem) oraz z tworzyw sztucznych (PVC - U). 
Oczywiście, każdy z tych materiałów ma swoje zalety. Przedstawiamy krótką charakterystykę każdego materiału, a poniżej zestawienie ich cech wg. różnych kategorii.

Charakterystyka materiałów do kanalizacji deszczowej

Rynny ze stali nierdzewnej (powlekane puralem) to sprawdzony, tradycyjny materiał. Są wytrzymałe, trwałe (ok.100 lat) i odporne na zmiany temperatur i działanie promieni UV. Zasadniczą wadą, eliminowaną jednak przez powłoki (cynowe, cynkowe, z tworzyw sztucznych) jest podatność na korozję zewnętrzną.

Systemy orynnowania - materiały i ich właściwości

Stal jest też podatna na korozję wewnętrzną - w rynnach łatwo gromadzą się osady, niszcząc rurę i zmniejszając jej przekrój.

Rynny z aluminium (zabezpieczone korozyjnie) są lekkie, a jednocześnie wiatroodporne (wytrzymują nawet wiatr huraganowy). Są odporne na korozję (pokrywają się naturalną warstwą ochronną), działanie promieni UV oraz różnice temperatur. Ścianki rynien mogą być stosunkowo cienkie i są gładkie, co sprzyja samooczyszczaniu i trwałości. Zasadniczą wadą jest podatność na korozję kontaktową - rynny nie mogą być łączone z metalami ani betonem.

Rynny z miedzi (mogą być powlekane akrylem, cynkiem lub patynowane) są trwałe, odporne na temperatury, promienie UV i korozję (na rurze wytwarza się warstwa patyny  chroniącej przed dalszą korozją). Rynny miedziane należą do najtrwalszych (do 300 lat). Nie mogą być łączone z aluminium ani ze stalą ze względu na korozję kontaktową. Zasadniczą wadą jest wysoka cena miedzi, przez co wymaga ona dużych nakładów, a także może paść łupem złodziei.

Rynny tytanowo-cynkowe (mogą być patynowane) są podobne do rur miedzianych. Mniejsza jest podatność na korozję (dzięki dodatkowi tytanu - wystarczy ok. 1%), oprócz tego naturalna ochrona antykorozyjna (patyna) powstaje w pierwszym roku użytkowania. Ścianki rur mogą być stosunkowo cienkie. Trwałość stopu szacuje się nawet na 120 lat. Zasadniczą wadą jest mała liczba fachowców wykonujących tego typu rynny.

Systemy orynnowania - materiały i ich właściwości

Rynny z PVC-U (zabezpieczone tlenkiem tytanu lub akrylem, stabilizowane promieniami UV) są najtańsze spośród dostępnych rynien. Dzięki zabezpieczeniom są odporne na zmiany temperatury i na wpływ promieni UV. Wykazują dużą odporność na korozję atmosferyczną, kontaktową i wewnętrzną. Zasadniczymi wadami są : stosunkowo mała trwałość (30 - 50 lat) oraz znaczna rozszerzalność temperaturowa, co wymaga kompensacji (równoważenia) odkształceń cieplnych.

Zestawienie cech materiałów do kanalizacji deszczowej

Zestawienie wg podatności na korozję zewnętrzną:

  • słona mgła - zawiesina soli w powietrzu mogąca uszkodzić powierzchnię. Słona mgła uważana jest za najbardziej niekorzystny opad atmosferyczny - test na "słoną mgłę" uważany jest za najbardziej surowy. Wpływ słonej mgły może mieć znaczenie na terenach nadmorskich;
  • "kwaśny deszcz" - wodny roztwór SO2 - metale mogą być słabo odporne na działanie kwasu siarkowego. Wpływ kwaśnego deszczu jest znaczny na terenach przemysłowych;
  • wody atmosferyczne - podatność na związki występujące standardowo w wodzie deszczowej - jest to szczególnie ważne, kiedy mieszkamy w strefie o znacznej wysokości opadów.
materiałocena ogólnasłona mgła"kwaśny deszcz"wody opadowe
stal nierdzewnamało odporna, odporność wyraźnie podwyższona przez zabezpieczeniamało odpornamało odpornaodporna
tytancynkodporny, po wytworzeniu naturalnej lub fabrycznej powłoki ochronnej (patyny); podatny na korozję kontaktową z miedziąodpornyodpornyodporny
miedźodporna, po wytworzeniu naturalnej powłoki ochronnej (patyny)odpornaodpornaśrednio odporna
aluminiumodporne na czynniki atmosferyczne, ale podatne na korozję kontaktową z większością metaliodporneodporneodporne
PVCnajbardziej odporny na korozję; nie stwierdza się korozji kontaktowej.bardzo odpornybardzo odpornybardzo odporny

Uwaga! Zabezpieczenia antykorozyjne to jedno z najważniejszych zagadnień w systemach orynnowania. Stąd podane powyżej informacje dotyczą przede wszystkim materiałów niezabezpieczonych lub zabezpieczone tradycyjnie.

Zestawienie wg zabezpieczeń i trwałości

Chodzi przede wszystkim o powłoki zabezpieczające rury przed korozją oraz wzmacniające
je mechanicznie.

materiałzabezpieczeniatrwałość (lata)
stal nierdzewnapowłoka antykorozyjna cynowa, cynkowa lub cynkowo - tytanowa, z puralu lub plastisoluponad 80
tytancynknaturalna lub fabryczna patyna (związki cynku) chroniące przed dalszą korozją;poliuretan, zabezpieczający przed korozją i wpływem temperatur.ok. 80 (do 100)
miedźnaturalna lub fabryczna patyna (związki miedzi) chroniące przed dalszą korozją100-300
aluminiumantykorozyjne - akryl lub poliester; malowanie, lakierowanie;ponad 120
PVCpowlekane akrylem, tlenkiem tytanu bądź stabilizowane promieniami ultrafioletowymi - zabezpieczone przed starzeniem pod wpływem promieni UV30-50

Uwaga! Podane wartości są szacunkowe, mogą się różnić w ofercie poszczególnych producentów.

Systemy orynnowania - materiały i ich właściwości

Własności mechaniczne, hydrauliczne i cieplne

Zestawienie:

  • wg wytrzymałości mechanicznej - ważnej, aby rynny nie obrywały się pod wpływem zsuwającego się śniegu, nawisów lodowych czy nawalnych deszczów;
  • wg współczynnika chropowatości przewodów - miara gładkości, (im niższy współczynnik, tym większa gładkość), ważna dla samooczyszczania rynien (nie "zarastają" brudem i szlamem) i dla ich trwałości (w rynnach nie powstają osady i nie zmniejsza się ich przekrój).
materiał

wytrzymałość mechaniczna

współczynnik chropowatości

stal nierdzewnabardzo wysoka - najbardziej wytrzymały materiał (odporny na obrywanie pod wpływem nawisów śnieżnych i lodowych)1,5 mm
tytancynkwysoka - nieco niższa niż miedzi0,30 mm
miedźwysoka - porównywalna ze stalą0,01 mm
aluminiumbardzo wysoka, znaczna wiatrooporność (na wiatry huraganowe)0,04 mm
PVCśrednia, zwiększona dzięki chlorowaniu i utwardzaniu0,007 mm

Systemy orynnowania - materiały i ich właściwości

Zestawienie wg:

1. podatności na temperaturę:

  • przewidywany zakres pracy rur;
  • starzenie materiału pod wpływem temperatur (pogorszenia właściwości wraz z upływem czasu);
  • współczynnik rozszerzalności temperaturowej - wszystkie materiały rozszerzają się pod wpływem temperatury. Współczynnik ten mówi, o ile mm wydłuży się metrowy odcinek przewodu, jeśli temperatura zwiększy się o 1°C. Chodzi o różnicę między temperaturą montażu a temperaturą pracy

2. wg odporności na działanie promieni UV
Promieniowanie UV jest częścią widma słonecznego i przyczynia się do starzenia rur.

materiałodporność
na promieniowanie UV
zakres pracy
[°C]
starzeniewspł. rozszerzalności [mm/mK]
stal nierdzewnawysoka- 40: +100nie0,012
tytancynkbardzo wysoka- 30: +90nie0,022
miedźbardzo wysoka- 40: +100nie0,017
aluminiumwysoka- 30: +100nie0,021
PVCniska - zwiększona przez
utwardzenie materiału (PVC-U)
- 30: +60tak0,080

Zestawienie wg profili (kształtów) rynien

materiałprofile rynien
stal nierdzewnapółokrągłe, kwadratowe, trapezowe, gzymsowe
tytancynkokrągłe, prostokątne
miedź  (Cu)okrągłe, prostokątne
aluminium (Al)półokrągłe, prostokątne
PVCpółokrągłe, gzymsowe, wywijane
Systemy orynnowania - materiały i ich właściwości

Zestawienie wg asortymentu

Podano wymiary typowe, dla najczęściej stosowanych profili półokrągłych (rynny) i okrągłych (rury spustowe) oraz skrzynkowych - prostokątnych (rynny) i kwadratowych (rury spustowe). Średnice (wymiary) zestawiono tak, by odpowiadające sobie rynny i rury spustowe sąsiadowały ze sobą.

materiał
grubość ścianki [mm]
rynna
wymiar w mm
rura spustowa
wymiar w mm
stal nierdzewna okrągła
ścianka: 0.55 - 0.60

100
125
150

75
87
100
tytancynk okrągła
ścianka: 0.70
80
105
127
153
192

60
80
100
120
150

miedź okrągła
ścianka: 0.60

80
105
127
153
192

60
80
100
120
150

miedź prostokątna
ścianka: 0.60
70
85
120
150
200

60
60
80
100
120
aluminium prostokątna
ścianka: 0.70
100
150
190
80
100
120

aluminium półokrągła
ścianka: 0.60
100
125
150
190

80
100
120
150
PVC okrągła
ścianka: 1.20
75
100
125
150

53
75 i 90
75, 90, 105
90,105, 125

Zestawienie wg technik połączeń

materiałpołączenia
stal nierdzewnaspawane,  poprzez złączki i klamry zatrzaskowe z gumową uszczelką.
tytancynklutowane, poprzez zatrzaskowe złączki z uszczelkami
miedźlutowane, poprzez zatrzaskowe złączki z uszczelkami
aluminiumlutowanie
PVCpoprzez kształtki i łączniki z uszczelkami, poprzez łączki zatrzaskowe.

Jak zbudować dom i się nie rozwieść? Zobacz 3 sposoby NA

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Komentarze

Komentowanie artykułów jest możliwe wyłącznie dla zalogowanych Użytkowników. Cenimy wolność słowa i nieskrępowane dyskusje, ale serdecznie prosimy o przestrzeganie kultury osobistej, dobrych obyczajów i reguł prawa. Wszelkie wpisy, które nie są zgodne ze standardami, proszę zgłaszać do moderacji. Zaloguj się lub załóż konto

Nie hejtuj, pisz kulturalne i zgodne z prawem komentarze! Jeśli widzisz niestosowny wpis - kliknij „zgłoś nadużycie”.

Podaj powód zgłoszenia

Nikt jeszcze nie skomentował tego artykułu.
Wróć na e-dach.pl e-dach.pl
Dodaj ogłoszenie