Rynny i rury spustowe wykonuje się z metali i ich stopów (stal nierdzewna powlekana cyną; stal ocynkowana; aluminium, miedź, stop tytanu z cynkiem) oraz z tworzyw sztucznych (PVC - U).
Oczywiście, każdy z tych materiałów ma swoje zalety. Przedstawiamy krótką charakterystykę każdego materiału, a poniżej zestawienie ich cech wg. różnych kategorii.
Charakterystyka materiałów do kanalizacji deszczowej
Rynny ze stali nierdzewnej (powlekane puralem) to sprawdzony, tradycyjny materiał. Są wytrzymałe, trwałe (ok.100 lat) i odporne na zmiany temperatur i działanie promieni UV. Zasadniczą wadą, eliminowaną jednak przez powłoki (cynowe, cynkowe, z tworzyw sztucznych) jest podatność na korozję zewnętrzną.
Stal jest też podatna na korozję wewnętrzną - w rynnach łatwo gromadzą się osady, niszcząc rurę i zmniejszając jej przekrój.
Rynny z aluminium (zabezpieczone korozyjnie) są lekkie, a jednocześnie wiatroodporne (wytrzymują nawet wiatr huraganowy). Są odporne na korozję (pokrywają się naturalną warstwą ochronną), działanie promieni UV oraz różnice temperatur. Ścianki rynien mogą być stosunkowo cienkie i są gładkie, co sprzyja samooczyszczaniu i trwałości. Zasadniczą wadą jest podatność na korozję kontaktową - rynny nie mogą być łączone z metalami ani betonem.
Rynny z miedzi (mogą być powlekane akrylem, cynkiem lub patynowane) są trwałe, odporne na temperatury, promienie UV i korozję (na rurze wytwarza się warstwa patyny chroniącej przed dalszą korozją). Rynny miedziane należą do najtrwalszych (do 300 lat). Nie mogą być łączone z aluminium ani ze stalą ze względu na korozję kontaktową. Zasadniczą wadą jest wysoka cena miedzi, przez co wymaga ona dużych nakładów, a także może paść łupem złodziei.
Rynny tytanowo-cynkowe (mogą być patynowane) są podobne do rur miedzianych. Mniejsza jest podatność na korozję (dzięki dodatkowi tytanu - wystarczy ok. 1%), oprócz tego naturalna ochrona antykorozyjna (patyna) powstaje w pierwszym roku użytkowania. Ścianki rur mogą być stosunkowo cienkie. Trwałość stopu szacuje się nawet na 120 lat. Zasadniczą wadą jest mała liczba fachowców wykonujących tego typu rynny.
Rynny z PVC-U (zabezpieczone tlenkiem tytanu lub akrylem, stabilizowane promieniami UV) są najtańsze spośród dostępnych rynien. Dzięki zabezpieczeniom są odporne na zmiany temperatury i na wpływ promieni UV. Wykazują dużą odporność na korozję atmosferyczną, kontaktową i wewnętrzną. Zasadniczymi wadami są : stosunkowo mała trwałość (30 - 50 lat) oraz znaczna rozszerzalność temperaturowa, co wymaga kompensacji (równoważenia) odkształceń cieplnych.
Zestawienie cech materiałów do kanalizacji deszczowej
Zestawienie wg podatności na korozję zewnętrzną:
- słona mgła - zawiesina soli w powietrzu mogąca uszkodzić powierzchnię. Słona mgła uważana jest za najbardziej niekorzystny opad atmosferyczny - test na "słoną mgłę" uważany jest za najbardziej surowy. Wpływ słonej mgły może mieć znaczenie na terenach nadmorskich;
- "kwaśny deszcz" - wodny roztwór SO2 - metale mogą być słabo odporne na działanie kwasu siarkowego. Wpływ kwaśnego deszczu jest znaczny na terenach przemysłowych;
- wody atmosferyczne - podatność na związki występujące standardowo w wodzie deszczowej - jest to szczególnie ważne, kiedy mieszkamy w strefie o znacznej wysokości opadów.
| materiał | ocena ogólna | słona mgła | "kwaśny deszcz" | wody opadowe |
| stal nierdzewna | mało odporna, odporność wyraźnie podwyższona przez zabezpieczenia | mało odporna | mało odporna | odporna |
| tytancynk | odporny, po wytworzeniu naturalnej lub fabrycznej powłoki ochronnej (patyny); podatny na korozję kontaktową z miedzią | odporny | odporny | odporny |
| miedź | odporna, po wytworzeniu naturalnej powłoki ochronnej (patyny) | odporna | odporna | średnio odporna |
| aluminium | odporne na czynniki atmosferyczne, ale podatne na korozję kontaktową z większością metali | odporne | odporne | odporne |
| PVC | najbardziej odporny na korozję; nie stwierdza się korozji kontaktowej. | bardzo odporny | bardzo odporny | bardzo odporny |
Uwaga! Zabezpieczenia antykorozyjne to jedno z najważniejszych zagadnień w systemach orynnowania. Stąd podane powyżej informacje dotyczą przede wszystkim materiałów niezabezpieczonych lub zabezpieczone tradycyjnie.
Zestawienie wg zabezpieczeń i trwałości
Chodzi przede wszystkim o powłoki zabezpieczające rury przed korozją oraz wzmacniające
je mechanicznie.
| materiał | zabezpieczenia | trwałość (lata) |
| stal nierdzewna | powłoka antykorozyjna cynowa, cynkowa lub cynkowo - tytanowa, z puralu lub plastisolu | ponad 80 |
| tytancynk | naturalna lub fabryczna patyna (związki cynku) chroniące przed dalszą korozją;poliuretan, zabezpieczający przed korozją i wpływem temperatur. | ok. 80 (do 100) |
| miedź | naturalna lub fabryczna patyna (związki miedzi) chroniące przed dalszą korozją | 100-300 |
| aluminium | antykorozyjne - akryl lub poliester; malowanie, lakierowanie; | ponad 120 |
| PVC | powlekane akrylem, tlenkiem tytanu bądź stabilizowane promieniami ultrafioletowymi - zabezpieczone przed starzeniem pod wpływem promieni UV | 30-50 |
Uwaga! Podane wartości są szacunkowe, mogą się różnić w ofercie poszczególnych producentów.
Własności mechaniczne, hydrauliczne i cieplne
Zestawienie:
- wg wytrzymałości mechanicznej - ważnej, aby rynny nie obrywały się pod wpływem zsuwającego się śniegu, nawisów lodowych czy nawalnych deszczów;
- wg współczynnika chropowatości przewodów - miara gładkości, (im niższy współczynnik, tym większa gładkość), ważna dla samooczyszczania rynien (nie "zarastają" brudem i szlamem) i dla ich trwałości (w rynnach nie powstają osady i nie zmniejsza się ich przekrój).
| materiał | wytrzymałość mechaniczna | współczynnik chropowatości |
| stal nierdzewna | bardzo wysoka - najbardziej wytrzymały materiał (odporny na obrywanie pod wpływem nawisów śnieżnych i lodowych) | 1,5 mm |
| tytancynk | wysoka - nieco niższa niż miedzi | 0,30 mm |
| miedź | wysoka - porównywalna ze stalą | 0,01 mm |
| aluminium | bardzo wysoka, znaczna wiatrooporność (na wiatry huraganowe) | 0,04 mm |
| PVC | średnia, zwiększona dzięki chlorowaniu i utwardzaniu | 0,007 mm |
Zestawienie wg:
1. podatności na temperaturę:
- przewidywany zakres pracy rur;
- starzenie materiału pod wpływem temperatur (pogorszenia właściwości wraz z upływem czasu);
- współczynnik rozszerzalności temperaturowej - wszystkie materiały rozszerzają się pod wpływem temperatury. Współczynnik ten mówi, o ile mm wydłuży się metrowy odcinek przewodu, jeśli temperatura zwiększy się o 1°C. Chodzi o różnicę między temperaturą montażu a temperaturą pracy
2. wg odporności na działanie promieni UV
Promieniowanie UV jest częścią widma słonecznego i przyczynia się do starzenia rur.
| materiał | odporność na promieniowanie UV | zakres pracy [°C] | starzenie | wspł. rozszerzalności [mm/mK] |
| stal nierdzewna | wysoka | - 40: +100 | nie | 0,012 |
| tytancynk | bardzo wysoka | - 30: +90 | nie | 0,022 |
| miedź | bardzo wysoka | - 40: +100 | nie | 0,017 |
| aluminium | wysoka | - 30: +100 | nie | 0,021 |
| PVC | niska - zwiększona przez utwardzenie materiału (PVC-U) | - 30: +60 | tak | 0,080 |
Zestawienie wg profili (kształtów) rynien
| materiał | profile rynien |
| stal nierdzewna | półokrągłe, kwadratowe, trapezowe, gzymsowe |
| tytancynk | okrągłe, prostokątne |
| miedź (Cu) | okrągłe, prostokątne |
| aluminium (Al) | półokrągłe, prostokątne |
| PVC | półokrągłe, gzymsowe, wywijane |
Zestawienie wg asortymentu
Podano wymiary typowe, dla najczęściej stosowanych profili półokrągłych (rynny) i okrągłych (rury spustowe) oraz skrzynkowych - prostokątnych (rynny) i kwadratowych (rury spustowe). Średnice (wymiary) zestawiono tak, by odpowiadające sobie rynny i rury spustowe sąsiadowały ze sobą.
| materiał grubość ścianki [mm] | rynna wymiar w mm | rura spustowa wymiar w mm |
| stal nierdzewna okrągła ścianka: 0.55 - 0.60 | 100 125 150 | 75 87 100 |
| tytancynk okrągła ścianka: 0.70 | 80 105 127 153 192 | 60 80 100 120 150 |
| miedź okrągła ścianka: 0.60 | 80 105 127 153 192 | 60 80 100 120 150 |
miedź prostokątna ścianka: 0.60 | 70 85 120 150 200 | 60 60 80 100 120 |
| aluminium prostokątna ścianka: 0.70 | 100 150 190 | 80 100 120 |
| aluminium półokrągła ścianka: 0.60 | 100 125 150 190 | 80 100 120 150 |
| PVC okrągła ścianka: 1.20 | 75 100 125 150 | 53 75 i 90 75, 90, 105 90,105, 125 |
Zestawienie wg technik połączeń
| materiał | połączenia |
| stal nierdzewna | spawane, poprzez złączki i klamry zatrzaskowe z gumową uszczelką. |
| tytancynk | lutowane, poprzez zatrzaskowe złączki z uszczelkami |
| miedź | lutowane, poprzez zatrzaskowe złączki z uszczelkami |
| aluminium | lutowanie |
| PVC | poprzez kształtki i łączniki z uszczelkami, poprzez łączki zatrzaskowe. |
