Jak dobrać orynnowanie
Wielkość, liczbę i umiejscowienie rur spustowych oraz rynien dachowych powinien zaplanować architekt razem z projektem odwodnienia dachu. Dobór związany jest z wielkością dachu i architekturą budynku (rozmieszczeniem okien, balkonów itp).
Najważniejszym czynnikiem, który decyduje o orynnowaniu jest efektywna powierzchnia dachu - powierzchnia jaką trzeba odwodnić.
Jej wartość określa szerokość rynien oraz średnicę rur spustowych. Wraz ze wzrostem nachylenia dachu wartość efektywnej powierzchni maleje, i tak dla dachów płaskich o nachyleniu do 10° przyjmuje się, że jest ona równa jest całej jego powierzchni.
Efektywną powierzchnię dachu oblicza się ze wzoru:
- EPD = (H/2 + W) x L
gdzie:
- EPD – efektywna powierzchnia dachu [m²],
- H – wysokość dach [m],
- W – odległość w poziomie od narożnika do kalenicy [m],
- L – długość dachu [m].
Polecamy też: Rodzaje orynnowania ze względu na materiał
Należy także obliczyć maksymalną powierzchnię dachu. Jest to powierzchnia jaką można odwodnić rynną o danym przekroju i jedną rurą spustową. Występuje tu zależność – wraz z zwiększaniem się przekroju rynny, zwiększa się jej przepustowość, a tym samym zwiększa się powierzchnia, z której woda jest odprowadzana.
Sprzedawcy często udostępniają tabele, które ułatwiają dobór rynien i rur spustowych; opracowane są one dla konkretnych systemów. Dane w nich zawarte podają jedynie wartości minimalne, ponieważ normy europejskie nie precyzują wymiarów i kształtów rynien. Wartości z tabel obliczane są dla założeń:
- natężenie opadów – 75 mm/h na 1 cm²,
- wylot rury spustowej umieszczony jest na końcu rynny,
- rynny zamontowane są ze spadkiem równym 1 cm na 6 m.
Istnieją również tabele, które uwzględniają inne założenia, np. położenie rur spustowych na środku okapu czy za okapem na ścianie szczytowej.
Montaż orynnowania
Podstawą prawidłowego funkcjonowania systemu rynnowego jest jego prawidłowy montaż. Dzisiejsze orynnowanie nie sprawia żadnych problemów. Wszystkie części są do siebie dopasowane, połączenia uszczelnione, a prace są łatwe, przebiegają szybko i sprawnie, nie potrzebne są specjalistyczne narzędzia ani urządzenia. Rynny umieszczane są w przeznaczonych do tego hakach (rynajzach). Mocuje się je co 50-75 cm, najczęściej do deski okapowej, ale można do krokwi lub ściany. Rynna nie może być sztywno przymocowana, powinna opierać się lub wisieć na hakach.
Odległość haków od wlotu rury spustowej nie powinna być większa niż 10-15 cm, w miejscach połączeń rynien haki mocuje się gęściej. Rynny powinny być zamocowane ze spadkiem. Aby to osiągnąć, trzeba dobrze rozmieścić haki. Najpierw umieszcza się hak w najniższym punkcie, czyli przy wlocie rury spustowej, potem najwyższym, a na końcu mocuje się pozostałe haki. Muszą być one w jednej linii. Haki przegubowe, które umożliwiają regulację położenia rynien, można montować w dowolnej kolejności, należy jedynie tak ustawić przeguby, aby rynna miała odpowiedni spadek. W tak rozmieszczone haki wsuwa się lub wkręca elementy rynien, łącząc ze sobą na stałe w sposób jaki zaleca producent.
Rury spustowe (spadowe) mocuje się do elewacji najczęściej uchwytami obręczowymi. Pojedyncze elementy łączy kielichowo przez wsunięcie górnej części w dolną na głębokość 8-10 cm, można je jeszcze dodatkowo zlutować (rury z blachy) lub połączyć za pomocą muf. Jeśli jest kanalizacja to dolny odcinek rury można wprowadzić w wychodzącą z ziemi żeliwną rurę kanalizacyjną, jeśli nie ma – to rura powinna być zakończona kolankiem odrzucającym wodę na wysokości 30-50 cm nad poziomem terenu. Funkcję odprowadzenia wody od domu spełnia ułożony wokół niego chodnik szerokości 50 cm.
Ogólne zasady montażu orynnowania:
- system orynnowania nie musi być wykonywany w budynkach wolno stojących wysokości do 4,5 m lub o powierzchni dachu do 100 m², pod warunkiem jednak, że okapy są odpowiednio ukształtowane;
- jedną rynnę spustową na końcu rynny montuje się, jeżeli długość okapu jest mniejsza niż 10-12 m;
- jeśli rynna ma długość 10-24 m, najczęściej montuje się dwie rury spustowe na obu jej końcach w środku ze złączką dylatacyjną; rynna musi mieć spadek od środka okapu do wylotów rur spustowych;
- można zamontować jedną rurę spustową na środku okapu, jeśli jego długość nie przekracza 24 m. Rynnę mocuje się oczywiście ze spadkiem od jej końców do środka okapu;
- przekrój rury spustowej powinien wynosić minimum 3/4 przekroju rynny, a średnica co najmniej 10 cm (najczęściej jest to 15 cm);
- rynny powinny wystawać poza połać dachu na około 1/2 szerokości, ale nie wskazane jest, by wystawały poza przedłużenie płaszczyzny połaci;
- jeżeli elewacja ozdobiona jest gzymsem to rynnę należy umieścić nad nim, będzie ona mało widoczna z dołu;
- aby gzyms nie zaciekał wodą do deski okapowej należy przybić blachę, a pod nią umieścić pas podrynnowy wzdłuż krawędzi podkładu;
- najlepiej jest, jeśli wpusty rur spustowych mają kształt stożka;
- przeciętnie jedna rura, w zależności od średnicy, odprowadza wodę ze 150-200 m² powierzchni dachu;
- rura spustowa umieszczona na środku okapu umożliwia odwodnienie większej powierzchni niż rura znajdująca się na jego końcu.
Odbiór orynnowania
Należy dokładnie przyjrzeć się elementom orynnowania oraz miejscom połączeń (zakłady, nitowanie, lutowanie), sprawdzić czy nie ma dziur, pęknięć, czy rynny mają odpowiedni spadek. Skontrolowanie spadku i szczelności dokonywane jest przez nalanie wody do rynien.
Trwałość orynnowania
Gwarancja udzielana jest przez producentów na 5, 10 lub 15 lat. Jednak rynny i rury spustowe dobrze zamontowane
i konserwowane służą o wiele dłużej. I tak trwałość systemów z blachy aluminiowej to około 70 lat, z blachy miedzianej: 70-150 lat, ze stali nierdzewnej ocynkowanej: 30-70 lat, a z PVC: 50 lat.