Blacha na rąbek stojący. Pokrycie dachu z blachy płaskiej

Technologia „na rąbek stojący” to sposób łączenia blachy płaskiej. Stosuje się ją do krycia przede wszystkim dachów skośnych, jednak minimalny wymagany kąt to jedynie 3°. Brzegi blachy biegnące od okapu do kalenicy łączy się na rąbki stojące, z kolei poprzeczne krawędzie pokrycia – na rąbki leżące.

Oprócz tego istnieją dwie metody łączenia – na rąbek pojedynczy oraz podwójny, czyli poprzez zagięcie arkuszy lub poprzez zagięcie oraz dodatkowe wywinięcie sąsiadujących ze sobą arkuszy blachy. Profil rąbka jest wykonywany i zamykany w sposób ręczny lub maszynowy. Jedną z największych zalet tej metody jest fakt, że blachę do poszycia montuje się za pomocą specjalnych żabek – haft, dzięki czemu nie ma potrzeby przebijania się przez materiał, a pokrycie pozostaje jednolite. Nie ma więc w zasadzie możliwości, aby woda przeniknęła pod warstwę blachy.

Rąbek pojedynczy, tzw. kątowy, znajduje zastosowanie na dachach o nachyleniu powyżej 25°. Używa się go nie tylko do wykończenia połaci dachowej, ale również – pokrycia elewacji i okładania małych powierzchni, jak przesłony czy balustrady. Z kolei rąbek podwójny nadaje się do dachów o kącie nachylenia od 3 do 35°, także tych o skomplikowanych kształtach, wklęsło‑wypukłych i zaokrąglonych.

Rąbek stojący jest wykorzystywany do łączenia blach płaskich z różnych metali. Do najpopularniejszych należy aluminium (10 lat gwarancji) i stal obustronnie cynkowana (15 lat gwarancji, choć niektórzy producenci podają 40 i 50 lat).

Metale te stanowią rdzeń pokrycia, powlekanego z obu stron najpierw warstwą pasywacyjną, a następnie podkładową (specjalnie dobierane farby). W przypadku paneli stosuje się także warstwę wykończeniową w postaci powłoki o satynowej, antypoślizgowej fakturze na bazie poliestru lub też na bazie poliuretanu i poliamidu. Pokrycie dostępne jest w wykończeniu matowym lub z połyskiem.

Na spodniej stronie blachy może być aplikowana specjalna włóknina, zdecydowanie poprawiająca izolację akustyczną blachy. Warstwa włókniny spełnia zarazem funkcję powłoki antykondensacyjnej, zabezpieczając konstrukcję dachu przed skroplinami wody na spodniej warstwie blachy.

Wyjątkowo trwałym pokryciem jest blacha cynkowo‑tytanowa (gwarancja 30 lat), dość rzadko stosowana w budownictwie jednorodzinnym ze względu na cenę. Tego rodzaju pokrycie powstaje w procesie walcowania cynku z domieszką tytanu i odrobiną miedzi oraz aluminium, które poprawiają jego plastyczność.

Tytancynk jest co prawda materiałem naturalnym i nie jest powlekany dodatkowymi warstwami ochronnymi, jednak swą trwałość zawdzięcza tzw. warstwie pasywacyjnej (samoczynna warstwa ochronna), która tworzy się od momentu położenia blachy na dachu. Powłoka ochronna powstaje samoistnie na skutek reakcji cynku ze składnikami powietrza. Naturalna patyna stanowi nie tylko zabezpieczenie przed korozją, ale również, poprzez naturalne starzenie się i kontakt z wodą deszczową, pomaga w samooczyszczaniu się pokrycia.

Niezwykle trwałym, ale niestety i kosztownym pokryciem, w przypadku którego stosuje się rąbek stojący, jest blacha miedziana.

Blacha płaska jest dostępna w postaci taśmy (w rolkach), arkuszy, a od stosunkowo niedawna – także gotowych paneli łączonych na zatrzask. Blacha w zwojach szczególnie dobrze nadaje się do krycia dachów o małym kącie nachylenia oraz bardziej nietypowych kształtach, np. łukowych. Taka blacha jest docinana na długość połaci, dlatego w jej przypadku nie występuje konieczność łączenia pokrycia w poziomie, co zapewnia bardzo wysoką szczelność pokrycia.

Z kolei arkusze mają długość mniejszą niż połać, dlatego łączy się je także poprzecznie, na tzw. rąbek leżący. Ten typ pokrycia nadaje dachowi tradycyjny wygląd oraz zapewnia sztywność, jednak ze względu na mniejszą wodoszczelność, może być stosowany na dachach o kącie nachylenia powyżej 5°.

W obydwu przypadkach rąbek kształtowany jest przez dekarza – ręcznie lub maszynowo.

Nowoczesnym rozwiązaniem są gotowe panele. Mają one fabrycznie ukształtowane rąbki (służące do łączenia paneli ze sobą) oraz gotowe otwory montażowe, ułatwiające mocowanie panelu do konstrukcji. Podczas montażu krawędzie sąsiadujących paneli nakłada się na siebie i dociska, tak żeby zamki zatrzasnęły się.

Do produkcji paneli stosuje się najczęściej blachę stalową ocynkowaną, wykończoną powłoką ochronno‑dekoracyjną, zabezpieczającą przed korozją, uszkodzeniami i nadającą trwały kolor. Panele są dostępne w wielu kolorach i różnych rodzajach wykończenia. Panele mają też dodatkowe wzdłużne przetłoczenie, nadające im większą sztywność. Pojawiły się także panele o specjalnie wytłaczanej strukturze, która minimalizuje ryzyko falowania oraz nadaje pokryciu oryginalny wygląd.

Blacha płaska łączona tradycyjnie na rąbek jest stosunkowo elastyczna, co ułatwia jest formowanie i zaginanie. Ta cecha powoduje jednak, że pod blachę układną z rolek lub arkuszy konieczne jest sztywne poszycie, wykonane z desek, płyt MPF lub OSB. Gotowe panele można natomiast układać na konstrukcji z łat – tak jak blachodachówkę. Jednak i w przypadku paneli zastosowanie sztywnego poszycia zapewni większą sztywność konstrukcji (i lepszą izolację akustyczną dachu) i właśnie to rozwiązanie jest zalecane przez niektórych producentów i wykonawców.

Pamiętajmy przy tym, że choć sama blacha płaska jest lekkim pokryciem, zastosowanie sztywnego poszycia zwiększa ciężar konstrukcji dachu.