Podstawowe zadanie systemu rynnowego to zebranie wód opadowych (i powstających podczas topnienia śniegu i lodu) z każdej połaci dachowej oraz odprowadzenie ich za pośrednictwem rynien i pionowych rur spustowych jak najdalej od ścian budynku.
Podstawowymi elementami systemów odwodnienia dachu są:
- rynny,
- rury spustowe,
- elementy łączące (gumowe uszczelki, nity itp.),
- kształtki (kolanka, odpływy, tzw. mufy, łuki zewnętrzne i wewnętrzne montowane w narożnikach domów, łączniki i zaślepki),
- uchwyty do mocowania rynien (haki rynnowe zwane rynajzami),
- uchwyty do mocowania rur spustowych (obejmy),
- akcesoria (np. siatki narynnowe zatrzymujące zanieczyszczenia).
Wszystkie części każdego systemu powinny być szczelne i dokładnie do siebie dopasowane. Należy też pamiętać, że każda połać dachowa (łącznie z daszkami lukarn) powinna mieć „swoją” rynnę i rurę spustową. Zatem im bardziej skomplikowany dach, tym więcej rynien, rur spustowych i elementów je łączących. Dobór systemu (szerokość rynien i średnica rur spustowych) zależy też od efektywnej powierzchni dachu czyli takiej, którą będzie trzeba odwodnić.
Przekroje
Kształt rynny decyduje o wyglądzie dachu, lecz ma także wpływ na efektywność systemu odwodnienia (przepustowość rynny) i to, czy usuwanie zanieczyszczeń nie będzie sprawiało kłopotu.
Na polskim rynku dostępne są rynny:
- półokrągłe - najpopularniejsze. Stosuje się je do odwadniania wszelkich rodzajów dachów. Rynna półokrągła jest bardzo wytrzymała na obciążenia mechaniczne;
- o przekroju półeliptycznym. Montuje się je na dachach o średnich i dużych powierzchniach. Mimo stosunkowo małych wymiarów mają dużą przepustowość;
- w kształcie gzymsu i o przekrojach trapezowym, skrzynkowym (prostokątnym lub kwadratowym). Mają niewielką wysokość, dlatego montuje się je na dachach małych i średnich budynków. Mocuje się je na niewidocznych z dołu hakach wewnętrznych. Ich wadą jest możliwość odkształcenia się pod naporem lodu;
- o przekroju zamkniętym (ze szczeliną wzdłuż rynny). Można montować je na każdym rodzaju dachu. Dobrane do koloru pokrycia i właściwie zamontowane są mało widoczne. Mają wymiary i kształty zbliżone do rynien przypominających gzyms.
Rury spustowe produkowane są w trzech rodzajach: o przekroju okrągłym, kwadratowym i prostokątnym. Mogą byś gładkie lub profilowane na całej długości.
Materiały
Kilkanaście lat temu materiałem najczęściej w Polsce stosowanym była stal ocynkowana. Wraz z otwarciem granic na produkty z Zachodu rozpoczął się boom na rynny z PVC. Jest to materiał najmniej trwały, ale też najtańszy. Stał się na tyle popularny, że nawet jeden z polskich producentów pokryć i systemów odwodnienia ze stalowej blachy ocynkowanej zajmuje się dystrybucją konkurencyjnych rynien z PVC.
- Rynny stalowe
Produkowane są ze stali nierdzewnej powlekanej cyną, która może być lakierowana lub powlekana warstwą tytanowo-cynkową lub plastisolem (plastyczne tworzywo odporne na uszkodzenia mechaniczne, korozję i płowienie). Elementy orynnowania są wytłaczane.
Rynny mają przekrój półokrągły, skrzynkowy, trapezowy lub w kształcie gzymsu, a rury spustowe okrągły lub prostokątny (gładki lub profilowany) z zaokrąglonymi narożnikami. - Rynny z tworzyw sztucznych
Elementy orynnowania z PVC są wytłaczane lub odlewane z wysokoudarowego, nieplastyfikowanego polichlorku winylu. Tworzywo pokrywane jest tlenkiem tytanu lub akrylem, albo stabilizowane promieniami ultrafioletowymi. Zwiększa to odporność tworzywa na warunki atmosferyczne - zwłaszcza promienie słoneczne i kwaśne deszcze, zanieczyszczenia powietrza oraz uszkodzenia mechaniczne. Rynny z PVC mają zróżnicowane kształty, od półokrągłych po skrzynkowe oraz przypominające gzyms. Są też rynny z podwójnym dnem: zewnętrznym półtrapezowym i wewnętrznym - półokrągłym oraz takie, które mają dno ryflowane, co ułatwia przepływ wody, nawet jeśli do rynny dostaną się zanieczyszczenia. Rury spustowe mogą mieć przekrój okrągły, kwadratowy, które łączy się z rynnami trapezowymi lub skrzynkowymi; dostępne są też elementy łączące kwadratowe rury z rynnami półokrągłymi. Orynnowanie z PVC dostępne jest w wielu kolorach i nie wymaga odnawiania.- Rynny z aluminium
Blacha aluminiowa zabezpieczona antykorozyjnie i lakierowana lub malowana. Może być pokryta akrylem lub poliestrem. Rynny są odlewane lub wytłaczane. Kształtem najczęściej przypominają gzyms, produkuje się też rynny o przekroju zamkniętym z wąską szczeliną wzdłuż rynny, do której wpływa woda z dachu. Rury spustowe mają przekrój prostokątny (gładki lub profilowany) i zaokrąglone narożniki. - Rynny tytanowo-cynkowe
Są produkowane z nowoczesnego stopu cynku ze śladowymi ilościami tytanu, aluminium i miedzi. Stop tytanowo-cynkowy to po miedzi jeden z najtrwalszych materiałów, z jakich wykonuje się systemy odwodnienia. Podobnie jak miedź pokrywa się patyną (warstwą ochronną). Blacha tytanowo-cynkowa należy do materiałów drogich, jednak rzeczywisty koszt wykonania systemu to nie cena 1 metra rynny czy rury spustowej pomnożona przez długości rur i rynien. Decydujące znaczenie mają tu koszty wszelkich elementów dodatkowych: lejów spustowych, kolanek itp. Jeżeli porównamy koszt wykonania pełnego (czyli z uwzględnieniem tychże elementów) systemu odwodnienia, może okazać się, że orynnowanie z tytancynku kosztuje niewiele więcej niż plastikowe.
