Bezpieczeństwo pracy na dachu
My nie polecamy “trzymania się tradycji” podczas prac na dachu. Jedyną “tradycją” chroniącą przed “skręceniem karku” niech będzie przestrzeganie zasad i wymagań bezpieczeństwa dotyczących prac na wysokości. Bo przecież zasady bezpieczeństwa i higieny pracy to właśnie tradycja, tradycja zawodowa. Są to bowiem nie pisane literą prawa (nie ujęte w żadnym przepisie bhp) reguły lub metody postępowania, ukształtowane wieloletnim doświadczeniem zdobywanym w procesie pracy (nie raz okupionym wypadkiem), wynikające z doświadczenia życiowego, wiedzy technicznej i logicznego rozumowania. Ich przestrzeganie służy ochronie życia lub zdrowia pracownika i tym samym pomaga w zapewnieniu faktycznego bezpieczeństwa pracującego człowieka. Zasady bhp najczęściej odnoszą się do bezpieczeństwa pracy w poszczególnych branżach lub zawodach. Na przykład podczas pracy na dachu jedna z takich zasad brzmi: “Po drabinie należy się poruszać zawsze przodem do drabiny”.
Przepisy dotyczące bezpieczeństwa prac wykonywanych na wysokości zostały zebrane w szczególności w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z p. zmianami) oraz w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywaniu robót budowlanych (Dz. U. nr 47, poz. 401).
Praca na wysokości - zabezpieczenia
Praca na wysokości wiąże się z dużym ryzykiem, zwłaszcza jeśli w grę wchodzą nieodpowiednie warunki atmosferyczne, zniszczony sprzęt oraz lekkomyślne rezygnowanie z zabezpieczeń, co ciągle nie jest zjawiskiem odosobnionym, niestety. Potwierdzają to informacje o wypadkach, a także wymiany poglądów na behapowskich forach internetowych. - Sęk w tym, że u nas ułańska fantazja przerasta zdrowy rozsądek, a ludzie stosujący zabezpieczenia uważani są za niepoważnych. Jeden z internautów wspomnianego forum pisze- „…na Zachodzie, w poważnej firmie, nie spotkasz robotnika pracującego na wysokości bez szelek bezpieczeństwa i bez linki asekuracyjnej. Chyba, że będą to Polacy. Czyżby Polacy spadający z dachów byli bardziej wytrzymali?”
W rozumieniu rozporządzenia „…pracą na wysokości jest praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi.”
Od tej definicji są jednak wyjątki. Otóż do pracy na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta jest osłonięta ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi albo wyposażona w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości. Przy pracach dachowych takie rozwiązanie można zapewnić jedynie wykonana w tym celu balustrada.
Przywołane wyżej rozporządzenie bardzo szczegółowo określa konstrukcję takiej balustrady. Otóż balustrada na budowie powinna składać się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 m i krawężników o wysokości co najmniej 0,15 m. Pomiędzy poręczą i krawężnikiem powinna być umieszczona w połowie wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta powinna być wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie człowieka (nawet pijanego). Oczywiście balustrada będzie bezużyteczna, jeżeli nie zostanie solidnie przymocowana do krawędzi dachu.
Bezpieczeństwo na dachu - środki ochrony indywidualnej
Jeżeli ze względu na miejsce i warunki wykonywania prac na wysokości, jak np. na dachach pochyłych, zastosowanie powyższych balustrad jest niemożliwe, należy stosować inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania pracy.
Przy pracach na drabinach, klamrach, rusztowaniach itp. na wysokości do 2 m nad poziomem podłogi lub ziemi, należy zapewnić, aby używane drabiny, klamry, rusztowania, pomosty i inne urządzenia były stabilne i zabezpieczone przed nieprzewidywaną zmianą położenia, oraz miały odpowiednią wytrzymałość na przewidywane obciążenie (pracownicy, materiały, narzędzia). W przypadku niemożności zapewnienia zabezpieczenia miejsca prac za pomocą poręczy, rusztowania lub podestu, pracownicy są zobowiązani do stosowania - odpowiedniego do rodzaju wykonywanych prac - sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości, czyli szelek z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałego i odpowiednio wytrzymałego elementu konstrukcyjnego budynku.
Podczas prac przy krawędziach dachów płaskich (obróbki blacharskie, rynny, gzymsy itp.) można zaproponować zastosowanie skonstruowanego w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy, oryginalnego rozwiązania do kotwienia linek bezpieczeństwa. Jest to jednokomorowy zbiornik o kształcie soczewkowym, którego płaszcz wykonany jest z tkaniny poliestrowej powlekanej tworzywem sztucznym. Zbiornik, zaopatrzony w króciec wlewowy i zawór spustowy, po umieszczeniu w odpowiednim miejscu dachu, napełnia się wodą. Na obwodzie zbiornika są umieszczone punkty do zaczepienia (zakotwiczenia) karabińczyka linki bezpieczeństwa. Zbiorniki mogą być różnej wielkości – największy ma następujące parametry: masa po napełnieniu wodą - 1100 kg, średnica - ok. 2,6 m, wysokość - ok. 40 cm, masa pustego zbiornika - ok. 15 kg.
Średnie obciążenie jednostkowe podłoża w miejscu posadowienia napełnionego zbiornika wynosi ok. 2,0 kN/m2. Napełniony zbiornik może być wykorzystywany do równoczesnego zabezpieczenia trzech pracowników.
Do asekuracji pracowników można również wykorzystać elementy sztywne, np. skrzynie napełnione piaskiem, wyposażone w zaczepy do zakotwiczenia linek bezpieczeństwa.
Prace na dachu stanowią zagrożenie dla przechodzących dołem innych pracowników lub osób postronnych, dlatego przepisy wymagają wydzielenia terenu wokół budynku. Strefa niebezpieczna, w której istnieje zagrożenie spadaniem z wysokości przedmiotów, powinna być ogrodzona wspomnianymi wyżej balustradami. Strefa niebezpieczna - w swym najmniejszym wymiarze liniowym liczonym od ściany obiektu budowlanego - nie może wynosić mniej niż 1/10 wysokości, z której mogą spadać przedmioty, lecz nie mniej niż 6 m.
