Okna dachowe z nawiewnikiem

Szczelne okna i dobrze zaizolowane ściany mocno ograniczają wentylacją. Dobrym rozwiązaniem w tym przypadku okazuje się stosowanie nawiewników okiennych.

Obecnie, kiedy często stosowane są szczelne okna z PCW lub drewniane z uszczelkami, dopływ powietrza niezbędnego do wentylacji jest ograniczony. Ich stosowanie grozi powtórzeniem sytuacji z lat siedemdziesiątych, kiedy w krajach zachodnioeuropejskich wprowadzenie energooszczędnych okien spowodowało brak wentylacji. W konsekwencji doprowadziło to do wzrostu wilgotności w mieszkaniach i spowodowało rozwój grzybów pleśniowych. Podczas prac nad nowelizacją normy PN-91/B-02020 ''Ochrona cieplna budynków''  wprowadzono ograniczenie współczynnika infiltracji powietrza. Zgodnie z dokumentem współczynnik powinien być mniejszy od 1,0, ale większy 0,5 m³/(mhdaPa2/3). W oknach drewnianych bezuszczelkowych wartość współczynnika infiltracji wynosi ok. 1,0. Jednak w przypadku stosowania uszczelek, okna współczynnik infiltracji spada do ok. 0,1. Dotyczy to zarówno okien z PCW, jak i drewnianych.

Aby uzyskać prawidłowy poziom infiltracji, należało rozszczelnić okna wycinając fragment uszczelki przylgowej lub jej zastępując ją na określonej długości uszczelką płaską. Okno rozszczelnione w taki sposób spełnienia wymagania norm, zapewniając osiągnięcie wartości współczynnika infiltracji
w przedziale 0,5-1,0 m³/(mhdaPa2/3). Tak rozszczelnione okno pozwala na przenikanie bezpiecznej ilości powietrza, jednak nie spełnia wymogów higienicznych.  Aby oba wymagania zostały spełnione, należy otwierać skrzydła okienne lub stosować nawiewniki w ramie okiennej.

Dzięki nawiewnikom powietrze można doprowadzić do pokoju dziennego, sypialni, kuchni, które jest później wyprowadzane przez otwory wentylacyjne. Nawiewniki umieszczone są w górnej części okna (nadproże ościeżnicy, przylgi lub skrzydło), kasecie rolety nad oknem lub obok okna, w ścianie. Z uwagi na dostępność miejsca najczęściej przyjmują formę listew, które - z racji pełnionych funkcji - nazywa się listwami wentylacyjnymi.

Czemu służą nawiewniki?

Umożliwiają prawidłową pracę systemu wentylacji naturalnej i mechanicznej wentylacji wywiewnej, mogą umożliwić regulację strumienia powietrza w zależności od warunków pogodowych oraz wymagań użytkowników, poprawiają jakość powietrza w pomieszczeniach, ograniczają ryzyko zawilgocenia pomieszczeń i rozwoju pleśni i grzybów w mieszkaniu.

Jak regulować pracą nawiewników?

• Sterowanie ręczne - dopływ powietrza regulowany jest przez ręczną zmianę położenia przepustnicy, tak by dostarczyć odpowiednią ilość powietrza; Higrosterowanie - dopływ powietrza uzależniony jest od wilgotności powietrza znajdującego się wewnątrz pomieszczeń. Nawiewniki wyposażone są w taśmy z modyfikowanego poliamidu, który reaguje na zmianę wilgotności względnej.
• Higrosterowanie wykorzystuje naturalną własność materiałów do zmiany ich długości w zależności od zmiany poziomu wilgotności. Nawiewniki te wyposażone są wiązkę taśm z modyfikowanego poliamidu, który reaguje w sposób zdecydowany na niewielkie już zmiany wilgotności względnej. Za pomocą prostego układu mechanicznego zmiana długości taśm przekładana jest na ruch otwierający lub zamykający przepustnice. Powoduje to powiększenia lub dławienie strumienia napływającego powietrza. Nawiewniki pracują w zakresie wilgotności względnej od 30% do 70%. Jeżeli wilgotność w pomieszczeniach jest mniejsza lub równa 30%, nawiewnik jest przymknięty, a do pomieszczenia doprowadzony jest minimalny strumień powietrza. Regulacja różnicą ciśnienia powietrza - dopływ powietrza regulowany jest za pomocą wypełniającego się mieszka, który zmniejsza pole swobodnego przepływu powietrza  przez nawiewnik.
• Regulacja wykorzystująca różnicę ciśnienia powietrza opiera się na zależności ciśnienia dynamicznego od strumienia powietrza przepływającego przez otwór nawiewnika. Nawiewniki te nadają się do stosowania w budynkach wyposażonych w mechaniczną wentylację wywiewną.
• Regulacja temperaturą powietrza zewnętrznego - dopływ powietrza regulowany jest za pomocą termoregulatora umieszczonego wewnątrz. Stopień otwarcia nawiewnika uzależniony jest od temperatury. Aby nie dopuścić do całkowitego jego zamknięcia w niskich temperaturach, stosuje się pierścienie dystansujące. Ten typ regulacji stosowany jest przede wszystkim w nawiewnikach ściennych o przekroju okrągłym.

Norma PN -83/B-03430 ''Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej'' określa ilość powietrza dla jednej osoby - 20 m³/h.

Montaż nawiewników

Przy współczynniku infiltracji mniejszym od 0,3 istnieje obowiązek montowania nawiewników o regulowanym stopniu otwarcia. Nawiewniki mogą być usytuowane:

• w górnej części okna (w ościeżnicy, ramie skrzydła, między ramą skrzydła a górną krawędzią szyby zespolonej), lub
• w otworze okiennym (między nadprożem a górną krawędzią ościeżnicy, w obudowie rolety zewnętrznej), lub
• w przegrodzie zewnętrznej ponad oknem.

Czy tylko okna?

Jeżeli ktoś nie chce montować nawiewników w oknach, może zdecydować się na ich zamontowanie scianie ponad oknem. Stosowanie tych nawiewników nakłada pewne ograniczenia wynikające z konstukcji budynku lub jego zabytkowego charakteru. Montując nawiewniki w  ścianie nie da się uniknąć ingerencji w murze.

Skutki złej wentylacji

• grzyb i pleśń na nadprożach, ościeżach okiennych, pod parapetem, w narożach pokoi, za meblami,
• zaparowane szyby w oknach,
• skroplona para wodna na chłodnych powierzchniach ścian i przedmiotach,
• nawiew powietrza przez kratki wywiewne w kuchni lub łazience,
• pęcznienie drewnianych mebli i podłóg,
• złe samopoczucie, bóle głowy, zmęczenie, podrażnienia błony śluzowej nosa i gardła, podrażnienia skóry, choroby dróg oddechowych a nawet nowotwory,
• niszczenie konstrukcji budynku - wnikanie wilgoci do ścian i ich destrukcja,
• niesprawnie działająca wentylacja w pomieszczeniach z gazowymi urządzeniami grzewczymi może doprowadzić do wydzielenia się CO2.

Strumień powietrza przepływającego przez całkowicie otwarty nawiewnik, przy różnicy ciśnienia po obu jego stronach 10 Pa, powinien mieścić się w granicach:

• od 20 do 50 m³/h, jeśli zastosowana jest wentylacja grawitacyjna,
• od 15 do 30 m³/h, jeśli zastosowana jest wentylacja mechaniczna wywiewna.

Instrukcja ITB (Instytut Techniki Budowlanej) nr 343/96 ''Nawiewniki powietrza zewnętrznego do pomieszczeń'' wymaga ponadto aby nawiewniki powietrza nie pogarszały takich cech okna, jak:

• wytrzymałość mechaniczna profili ram okiennych,
• izolacyjność akustyczna,
• izolacyjność cieplna,
• szczelność na przenikanie wody opadowej.

Ponadto Instrukcja ITB wymaga wyposażania nawiewników w siatki lub ruszty zabezpieczające przed przedostawaniem się do pomieszczenia owadów i kropel wody opadowej porywanej przez strumień przepływającego powietrza.