Ponieważ liczba cieśli w naszym kraju jest bardzo ograniczona, a zapotrzebowanie na nich wciąż wzrasta – zawód ten zaczyna być doceniany i godnie opłacany. Praca cieśli polega na obróbce drewna, choć różni się znacznie od pracy typowego stolarza. Zajmuje się on na ogół wykonaniem więźby dachowej, drzwi i okien budynku, a także konstrukcji wieńcowej domu. Doświadczenie cieśli jest również często wykorzystywane w czasie budowy coraz popularniejszych domów z bali. Do wykonywania swej pracy wspomniany fachowiec potrzebuje zestawu narzędzi, które w najprostszy sposób można podzielić na dwie zasadnicze kategorie. Rozróżnia się:
- narzędzia ciesielskie ręczne,
- narzędzia ciesielskie mechaniczne, czyli elektronarzędzia.
Narzędzia ręczne
Ręczne narzędzia do obróbki drewna wciąż spełniają takie same funkcje, jak przed wiekami. Jednak niegdyś były one nie tylko narzędziami służącymi wykonywaniu pracy. W dawnych czasach oprócz walorów czysto użytkowych, świadczyły o prestiżu. Często przekazywano je sobie z ojca na syna lub z mistrza na ucznia. Były bardzo starannie wykonane, często specjalnie zdobione, a ich posiadanie świadczyło o pewnym statusie właściciela.
Funkcje użytkowe narzędzi ciesielskich nie zmieniły się do dnia dzisiejszego. To co je odróżnia od historycznych poprzedników, to jedynie ergonomia i wydajność, czyli rzeczy nie mające wpływu na samą konstrukcję. Współcześni cieśle wciąż używają w swej pracy narzędzi ręcznych. Do podstawowych przyborów ciesielskich zalicza się:
- topór ciesielski – nazywany potocznie ciesakiem. Służy on do obróbki pni drzew w celu otrzymania wydłużonych płaszczyzn. Posiada ostrze zamocowane prostopadle do drzewca, co umożliwia obłupywanie elementu wówczas, gdy powierzchnia ,obrabiana jest równoległa np. do fundamentu domu;
- młotki ciesielskie - dzieli się je ze względu na ilość i kształt pazurów. Niektóre z nich są dodatkowo wyposażone w magnes, który w znaczny sposób ułatwia wbijanie gwoździ. Młotki te posiadają jeden pazur prosty lub zakrzywiony, jak również mogą posiadać dwa pazury. Młotek z dwoma pazurami to tzw. młotek szewski. Pazury zakrzywione służą głównie podważaniu gwoździ, zaś proste przydają się do demontażu różnorodnych elementów drewnianych, np. podłóg;
- dłuta ciesielskie – ręczne narzędzia służące do ciężkich prac ciesielskich. Mogą posiadać ostrza o różnych szerokościach i solidną rękojeść z twardego drewna, np. grabowego. Wersje dłut dwuręcznych służą do końcowej obróbki czopów, gniazd i innych elementów połączeń ciesielskich;
- strugi ciesielskie – nazywane gwarowo ręcznymi heblami. Posiadają stalowe ostrza osadzone w korpusie z drewna lub metalu. Służą do obróbki drewna na zasadzie jego skrawania. Mogą zarówno wyrównywać powierzchnie struganą, jak i tworzyć w niej rowki lub zagłębienia. Do wyrównywania powierzchni służą takie strugi, jak: zdzierak, równiak, gładzik, krzywak, kątnik, spajacz, kręgadło i spust. Rowki, wręby i wpusty można natomiast uzyskać za pomocą: wpustnika, wypustnika, zasuwnika, płytnika, wybieraka i wręgownika. Za pomocą bardziej specjalistycznych strugów można również profilować powierzchnie lub fakturować je;
- piły do drewna – ręczne narzędzia posiadające ząbkowate ostrze. Ostrze to na ogół osadzone jest w ramie lub posiada rękojeść. Piły służą do cięcia elementów drewnianych wzdłuż lub poprzecznie w stosunku do ich włókien. W zależności od zastosowania rozróżnia się piły ramowe, piły jednouchwytowe oraz piły poprzeczne, służące cięciu drewna okrągłego
i prętów; - narzędzia uzupełniające – oprócz podstawowych narzędzi ręcznych cieśla pracujący na budowie posługuje się jeszcze szeregiem innych dodatkowych przyborów. Pośród nich znajdują się tzw. narzędzia traserskie, pomiarowe, kontrolne i inne. Należą do nich m.in. kątowniki, kątomierze ciesielskie, piony, sznury do znaczenia linii, klamry ciesielskie, klamry budowlane oraz łomy.
Narzędzia mechaniczne
W dzisiejszych czasach większość narzędzi ręcznych można zastąpić narzędziami napędzanymi elektrycznie, czyli tzw. elektronarzędziami. Są one dużo wydajniejsze i wymagają użycia mniejszej siły fizycznej przez osobę, która je obsługuje. Cieśla jednak, jako jeden
z nielicznych fachowców budowlanych wciąż jest zmuszony w niektórych przypadkach do używania narzędzi ręcznych. Istnieją również i takie sytuacje, kiedy pracę może sobie ułatwić i przyspieszyć ją znacznie. Niektóre z istniejących elektronarzędzi dostępne są w dwóch wersjach, czyli narzędzia zasilane prądem sieciowym lub narzędzia z akumulatorem. Drugie z wymienionych powyżej okazują się dla cieśli szczególnie cenne, chociażby przez wzgląd na możliwość stosowania ich tam, gdzie nie doprowadzono jeszcze energii elektrycznej. Cieśla może usprawnić swoją pracę dzięki następującym elektronarzędziom:
- pilarki ciesielskie – można nimi ciąć wzdłuż krawędzi materiału lub pod kątem – do 60°. Elektronarzędzia przydatne w czasie konstruowania więźby dachowej oraz podczas innych czynności ciesielskich. Są lekkie i bardzo wydajne. Umożliwiają głębokie i precyzyjne cięcie elementów drewnianych oraz posiadają regulację obrotów;
- frezerki – urządzenia do wykonywania złączy na wpusty w drewnie. Nadają się do pracy zarówno w drewnie miękkim, jak i w jego twardych gatunkach. Posiadają regulację głębokości frezowania i możliwość dostosowania go do wymaganych wielkości wpustów. Niektóre z maszyn są dodatkowo wyposażone w kątomierz, co znacznie oszczędza czas na wymiarowanie i znakowanie wymaganego kąta wpustu;
- wiertarki i wiertarko-wkrętarki – elektronarzędzia, bez których nie funkcjonuje żadna budowa. Posługują się nimi także i cieśle. Wiertarki ciesielskie to maszyny na stojaku wiertarskim, przeznaczone do wiercenia otworów pod pierścienie, kliny i złącza metalowe. Wiertarko-wkrętarki natomiast są powszechne nie tylko w ciesielstwie poprzez dużą wygodę ich użytkowania. Urządzenia są lekkie, niewielkie i wyposażone w akumulator zasilający. Wręcz niezastąpione we wszelkiego rodzaju pracach montażowych;
- mechaniczne strugi ciesielskie – są przeznaczone do strugania krokwi i belek. Bardzo często używane przez cieśli w czasie montażu więźby dachowej ze względu na oszczędność czasu i siły roboczej. Posiadają różne szerokości strugania, jak i możliwość ustawienia grubości wiórów. Cenione na budowach ze względu na lekkość i prostą obsługę;
- dłutownice łańcuchowe – często posiadają dodatkowe przystawki. Są wyposażone w silnik o dużej mocy, co usprawnia i przyspiesza pracę. Za ich pomocą można robić nacięcia i rowki w drewnie bez użycia większej siły fizycznej.
