Jak odprowadzać wodę z płaskiego dachu?

W odwonieniach dachów płaskich można zastosować tradycyjny zestaw rynien i rur spustowych lub wpusty działające w systemie grawitacyjnym lub podciśnieniowym, połączone z zewnętrzną lub wewnętrzną rurą spustową. Wybór rozwiązania uwarunkowany jest konstrukcją dachu, jego formą i sposobem wykończenia krawędzi. 

Tradcyja i…
Rynny na dachu płaskim montuje się na wystającym gzymsie lub bezpośrednio na połaci dachowej (na najniżej położonych krawędziach dachu). Wzdłuż boków bez orynnowania ustawia się tzw. murki osłonowe, przykryte blaszaną „czapą” lub specjalną nakładką betonową. Miejsce, gdzie murek styka się z pokryciem dachowym musi być szczelne, układany jest więc jest blaszany fartuch. Zadaniem murków osłonowych jest zabezpieczenie ścian przed zaciekaniem wody.   

Rynny na gzymsie stosuje się, co jest oczywiste, gdy poniżej krawędzi dachu wykonany jest gzyms, lub na brzegu dachu utworzono szeroki uskok. Najlepiej sprawdzają się rynny o przekroju prostokątnym, mocowane uchwytami stojącymi. Rury spustowe przeprowadza się przez otwory w gzymsie.

Rynny na połaci dachowej montuje się, gdy na krawędzi dachu jest attyka lub murek oporowy. Typowe rynny z PVC umieszczane są w odpowiednio ukształtowanych wgłębieniach (kanałach, korytkach) na połaci dachowej. Zamiast rynien można zastosować wyprofilowane odpowiednio blachy, które stanowią jednocześnie obróbkę murku. Wgłębienia można wykonać podczas modernizacji starego dachu – układając na zewnątrz izolację termiczną nie doprowadza się jej do murku, lecz zostawia się miejsce na rynny. Woda z dachu odprowadzana  jest rurami spustowymi przełożonymi przez otwory w murku i poprowadzonymi po elewacji. 

…nowoczesność
Odprowadzanie wody deszczowej może odbywać się na dwa sposoby -  grawitacyjnie lub podciśnieniowo.  Podstawowymi elementami wewnętrznego systemu odprowadzania wód opadowych są wpusty dachowe. Pełnią one rolę odwodnień punktowych, tzn. zbierają wodę z określonej powierzchni w jednym punkcie, odprowadzają ją do rury spustowej biegnącej wewnątrz lub na zewnątrz budynku, a następnie do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu. 

Aby odwodnienie pracowało prawidłowo, wpust musi znajdować się w najniższym punkcie dachu, a spadek w jego kierunku powinien wynosić minimum 3%. W przypadku zatkania wpustu głównego, wodę przejmie zamontowany obok wpust awaryjny – na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustów. Oba wpusty włącza się do jednej rury spustowej. Zasady projektowania mówią, że wpusty należy rozmieszczać co 25 m. Dodatkowo, na wypadek deszczu nawalnego, należy przy krawędzi dachu zapewnić przelew awaryjny. Jego rolą jest odprowadzenie nadmiaru wody, z którą „nie poradzi sobie” wpust podstawowy.

Wpusty dobiera się zależnie od konstrukcji dachu, rodzaju pokrycia oraz przeznaczenia dachu. Inne stosuje się na dachu służącym jako taras, a inne na dachu zielonym. Te pierwsze są wyposażone w płaską kratkę i można po nich chodzić, drugie mają specjalny kosz zatrzymujący liście, gałęzie i inne zanieczyszczenia. Kosz chroni również przed wessaniem do rury odpływowej małych zwierząt, na przykład kotów. Są też specjalne wpusty do dachów ocieplonych i do takich bez ocieplenia, a także do dachów remontowanych.

System grawitacyjny jest stosowany od lat i ciągle cieszy się dużą popularnością, ze względu na małą wrażliwość na drobne błędy montażowe oraz łatwą zasadę działania – woda do wpustów doprowadzana jest systemem rur układanych ze spadkiem w kierunku odpływu. Pewną niedogodnością może być średnica rur spustowych – musi być duża, ponieważ instalacja grawitacyjna odprowadza zawsze mieszaninę wody i powietrza. Poza tym w rurach mogą osadzać się zanieczyszczenia, bo przy małych opadach szybkość przepływu wody jest niewielka. Średnica rur powinna być jednakowa na całej długości i dobrana tak, by rura była wypełniona w  stopniu nie większym niż 0,7. Najlepiej, jeśli przekrój jest okrągły, a materiałem jest tworzywo sztuczne. Rura powinna biec przez pomieszczenie niemieszkalne. Należy włączyć ją do kanalizacji deszczowej albo zapewnić wyprowadzenie wody poza budynek.

Instalacja podciśnieniowa działa na zasadzie syfonu i powoduje niejako odsysanie wody z powierzchni dachu. Wskutek siły grawitacji w pionach odprowadzających w instalacji powstaje podciśnienie, powodujące wymuszony przepływ wody. We wpuście dachowym umieszczona jest specjalna przegroda, która uniemożliwia przedostawanie się powietrza – do środka przewodów zasysana jest tylko woda i dzięki temu może zajść efekt podciśnieniowy: po przekroczeniu określonego poziomu wody wokół wpustu następuje zamknięcie dopływu powietrza i woda całkowicie wypełnia rury odprowadzające. W domach jednorodzinnych stosuje się go rzadko, na przykład wtedy, gdy jest kłopot z zapewnieniem spadku podejścia kanalizacyjnego. 

Wśród zalet systemu podciśnieniowego należy wymienić: dużą wydajność wpustów, mniejszą średnicę instalacji, mniejszą ilość pionów, prowadzenie przewodów bez spadku i dużą prędkość przewodu, co powoduje samoczyszczenie przewodów. Do wad zaliczyć należy skomplikowane obliczenie oraz większą wrażliwość na błędy podczas montażu.

Po wierzchu czy wewnątrz
Wodę z wpustów dachowych można odprowadzać zewnętrzną rurą spustową - wyprowadzoną z przestrzeni podstropowej przez otwór w ścianie budynku - albo rurą biegnącą wewnątrz domu, na przykład obok innych rur kanalizacyjnych. Rura na zewnątrz może nieco psuć wygląd elewacji, ale na pewno jest wygodniejsza w eksploatacji, bo łatwo z niej usuwać zanieczyszczenia, łatwo też zauważyć i naprawić ewentualną nieszczelność.

Dostęp do rury ułożonej wewnątrz jest zwykle kłopotliwy, a jej rozszczelnienie bywa często przyczyną zagrzybienia ściany (jeśli nie ma ekranu, aby usunąć awarię trzeba ścianę rozkuwać). Z tych względów projektanci polecają raczej odprowadzanie wody rurą zewnętrzną. Jej kolorystykę można wtedy dopasować do elewacji albo też częściowo ukryć rurę za specjalną ścianką osłonową.

Jedną z przyczyn zablokowania odpływu wody z dachu jest jej zamarznięcie na wlocie do instalacji odwadniającej. Dlatego coraz częściej stosuje się wpusty z podgrzewanym korpusem (tzw. ciepłe) lub zwykłe wpusty (tzw. zimne) wyposaża się w elementy podgrzewające. Ogrzewanie działa zależnie od temperatury zewnętrznej i zapewnia na przykład, że temperatura wpustu nie spada poniżej 6°C. Nawet gdy cały dach będzie zasypany śniegiem, wpust pozostanie drożny (wokół niego utworzy się wolna przestrzeń), co umożliwi odprowadzanie wody z roztapiającego się miejscowo śniegu