Historyczny architekt nie pomylił się, przewidując wykorzystanie poddaszy, a dach mansardowy stwarza doskonałe warunki zagospodarowania ich przestrzeni. Jest to jednak dach trudny do wykonania, wymagający wprawy dekarskiej i zastosowania stosunkowo drobnego materiału pokryciowego.
Budowa dachu mansardowego
Dach mansardowy nazywany bywa również dachem dwukondygnacyjnym. Jest rodzajem dachu stromego i w zależności od konstrukcji - może być dwu- lub czterospadowy. Składa się z dwóch połaci oddzielonych od siebie gzymsem, murem lub uskokiem. Każda z połaci zbudowana jest
z dwóch płaszczyzn o innym nachyleniu. Rozróżnia się:
- dachy mansardowe francuskie – ich część dolna charakteryzuje się spadkiem około 60º, zaś górna - około 30º,
- dachy mansardowe polskie – w których dolna i górna część mają podobny spadek.
Więźba mansardowa
Więźba w dachu dwukondygnacyjnym (mansardowym), to rodzaj konstrukcji płatwiowo-kleszczowej. Mansardowy wiązar składa się z dwóch części – dolnej i górnej. Jako elementy konstrukcyjne dolnego piętra dachu występują:
- słup środkowy,
- słupy skrajne,
- zastrzały połączone długimi kleszczami.
W części górnej stosuje się:
- krokwie,
- kleszcze krótkie, ukośne usztywniające węzeł przypodporowy,
- płatwie kalenicową wspartą słupem na podciągu,
- płatwie stopowe.
Zastrzały łączy się ze słupami oraz
z podporami tak, aby umożliwić przeniesienie siły wiatru z każdego kierunku. Słupy stoją na podwalinie i są
z nią połączone specjalną klamrą. Podwalinę zakotwia się za pomocą śrub do stropu. Górne końce słupów łączy się na wrąb, klocek i śruby z zastrzałami. Wzdłuż więźby – wszystkie słupy, płatwie i podciąg wiąże się mieczami.
Innym rozwiązaniem jest zastosowanie prefabrykowanych elementów nośnych, czyli wiązarów. Co ważne - w tak wykonanej konstrukcji, na poddaszu nie występują słupy. Pas dolny wiązarów stanowi przy tym konstrukcję stropu drewnianego. Ponieważ wykorzystywane są gotowe elementy, przygotowane w fabryce, czas montażu takiej konstrukcji trwa 1-2 dni.
Izolacja dachu mansardowego
Poprzez swoją łamaną konstrukcję - dach mansardowy wymaga nie tylko starannego docięcia
i ułożenia elementów więźby, ale także dokładnej izolacji i zabezpieczenia od zewnątrz miejsca przełamania. Brak staranności w powyższym zakresie może spowodować, że poprzez nieszczelności na załamaniach połaci wnikać będzie pod pokrycie śnieg i deszcz – wciskany w szczeliny silniejszymi podmuchami wiatru.
Ocieplenie dachu mansardowego wykonuje się za pomocą wełny mineralnej lub styropianu, układając materiał między krokwiami. W przypadku zastosowania wełny należy osłonić ją od strony pomieszczeń poddasza – folią paroizolacyjną. Jeżeli dach ma zostać pokryty papą lub gontem bitumicznym – na krokwiach trzeba wykonać pełne deskowanie. W pozostałych przypadkach można zastosować folię wstępnego krycia. Istotne jest, aby w miejscu przełamań połaci – folia ta rozłożona była szczególnie dokładnie. W tym celu warto zastosować ją podwójnie na odpowiedni zakład. Wówczas pas z połaci dolnej wywija się na połać górną i nakrywa pierwszym pasem z połaci górnej. Jeżeli brzegi folii są przyklejane taśmą klejącą – wystarczający jest zakład o szerokości 15 cm.
W przypadku braku taśmy – odległość wywinięcia z obydwu stron powinna być większa. Sposób rozłożenia folii wstępnego krycia jest szczególnie istotny w przypadku dachów mansardowych,
w których górna połać jest prawie płaska. Wówczas folia umożliwia bezpieczny spływ wody z opadów atmosferycznych.
Aby dokładnie zabezpieczyć miejsca przełamań połaci od zewnątrz – należy wykonać staranną obróbkę blacharską. Blacha musi zostać ułożona zgodnie z kierunkiem spływu wody opadowej. Robi się to w ten sposób, że górną krawędź blachy kładzie się pod pokrycie górnej części dachu,
a dolną na wierzchu pokrycia połaci dolnej.
Sposoby na jednolite pokrycie
Dach mansardowy jest oryginalny w samym swoim kształcie. Jego ponadczasowy charakter podkreśli dodatkowo pokrycie w postaci tradycyjnej dachówki ceramicznej lub cementowej. Wówczas też można uzyskać najbardziej jednolity wygląd dachu, ponieważ na indywidualne zamówienie można nabyć specjalne dachówki mansardowe posiadające odpowiedni kąt rozwarcia. Dachówki te są jednak stosunkowo drogie. Fakt ten powoduje, że częściej stosuje się na zabezpieczenie krawędzi mansardowej obróbkę blacharską, taśmy lub uszczelki kalenicowe. W celu poprawienia estetyki wysuwa się wówczas o kilka centymetrów dachówki z górnej połaci - poza krawędź połaci dolnej.
Znacznie łatwiej jest połączyć obróbkę blacharską z blachodachówką, ponieważ bez trudu można dopasować odpowiedni kolor i wszystkie niezbędne akcesoria. Konieczne jest jednak przykręcenie poszczególnych arkuszy blachodachówki do pasa obróbki blacharskiej w taki sposób, jak przy okapie.
Najmniej kłopotów sprawia w przypadku dachów mansardowych pokrycie ich materiałami bitumicznymi. W niektórych przypadkach możliwe jest nawet ominięcie wzmacniania krawędzi mansardowej dodatkowymi obróbkami. Teoretycy twierdzą, że wystarczy jedynie podgrzać
i plastycznie dopasować materiał pokryciowy do krawędzi. Sami wykonawcy podchodzą jednak do powyższej propozycji z pewną dozą nieufności, ponieważ rozwiązanie nie dość, że jest kłopotliwe, to dodatkowo może powodować nieszczelności. Dlatego też stosują raczej tradycyjne metody krycia. Po ułożeniu sztywnego deskowania - pokrytego papą (w przypadku dachów o spadku poniżej 18º) na kłopotliwej krawędzi kładzie się dodatkowy pas papy koszowej, która powinna zachodzić na dolną połać i zależnie od rodzaju pokrycia i spadku dachu – wykonuje dodatkową obróbkę blacharską.
Poddasze pod dachem mansardowym
Dach mansardowy to alternatywa dla osób pragnących racjonalnie i użytecznie zagospodarować poddasze użytkowe. Dolna połać dachu stanowi jednocześnie ściany budynku, co umożliwia zamontowanie zwykłych okien. Jej nachylenie jest tak niewielkie, że nie powoduje występowania w pomieszczeniach na poddaszu uciążliwych skosów. Poprzez zastosowanie dachu mansardowego uzyskujemy zatem więcej pełnowartościowej (wyższej niż 1,90 m) powierzchni użytkowej. Taką powierzchnię jest zdecydowanie łatwiej umeblować, a korzystanie z niej jest bardziej komfortowe. Mimo, iż określenia „mansarda” używa się, jako synonimu nazwy dachu – to w rzeczywistości słowo to oznacza pomieszczenie mieszkalne w kondygnacji strychowej, inaczej mówiąc – facjatkę.
