Każdy dach, wykonany nawet z najlepszych materiałów, ma miejsca „specjalnej troski”, które nie tylko mogą powodować nieszczelności, ale też są szczególnie podatne na błędne wykonanie i stają się często powodami problemów i awarii.
Do tych miejsc należą połączenia różnych materiałów
i elementów, a także krawędzie, zbiegi połaci, narożniki, kalenice, okapy. Z drugiej strony, dach i jego użytkownicy stają w obliczu zagrożeń i kłopotów: gromadzenie i osuwanie śniegu, wpływ wilgoci, rozwój roślin czy ryzyko związane z pracą na dachu.
Do rozwiązania tych problemów: zabezpieczenia miejsc newralgicznych oraz zwiększenia trwałości dachu i poprawy bezpieczeństwa użytkowników służą akcesoria dachowe.
Pod tą nazwą kryją się zarówno elementy wykończeniowe i uszczelniające (m.in. taśmy, obróbki, kratki, kosze, przejścia dachowe), jak i uzupełniające (m.in. ławy i stopnie kominiarskie czy płotki śniegowe).
Uszczelnić, nie zamykać w puszce
Dobre wykonanie dachu gwarantuje ochronę przed warunkami atmosferycznymi, ale też pozwala na kontrolowaną wymianę powietrza (wentylację) między połacią dachową a otoczeniem.
Dzięki temu pod połacią zachowana jest odpowiednia temperatura i wilgotność, co jest ogromnie ważne dla trwałości dachu. Dlatego szczelność dachu nie może wykluczać wentylacji. Do miejsc wrażliwych należą tu kalenica i okap. Odpowiadają za wentylację połaci, ale jednocześnie są narażone na zawiewanie wody opadowej. Mogą też stanowić szlak migracyjny dla owadów, a okap także dla gryzoni i ptaków.
Dlatego do ich zabezpieczenia przeznaczone są specjalne akcesoria: taśmy lub wywietrzniki kalenicowe oraz listwy, grzebienie i kratki okapowe.
Ochrona na szczycie
Taśmy kalenicowe (uszczelniająco-wentylujące) służą do zabezpieczenia kalenic poziomych i skośnych (gradów). Umieszczane są pod gąsiorami i mocowane do łaty kalenicowej. Szerokość taśmy wynosi ok. 300mm (spotyka się np. 210, 310, 330, 350, 430mm). Na odpowiednią długość taśmę przycina się z rolki (najczęściej o długości 5mb). Taśma składa się z dwóch części:
- Część środkowa – tkanina lub siatka z tworzywa sztucznego (np. polipropylen lub szklano-mineralna włóknina). Niewielkie oczka siatki (perforacja tkaniny) zabezpieczają przed przenikaniem wody pod połać, umożliwiając jednocześnie odprowadzenie nadmiaru wilgoci z wnętrza połaci. Wielkość otworów uniemożliwia wlatywanie owadów.
- Boki taśmy – wykonane z profilowanego aluminium, pokrytego od zewnątrz powłoką malarską w kolorze dachówek, a od spodu lakierem antykorozyjnym. Zadaniem tej części taśmy jest połączenie z pokryciem dachowym. Uszczelnieniu tego połączenia służy specjalna warstwa kleju (najczęściej butylowego). Profilowanie (plisowanie) aluminium gwarantuje uniwersalność taśmy – można ją łączyć z dachówką o dowolnie wysokim przetłoczeniu.
Alternatywą dla taśmy w przypadku kalenic poziomych jest wywietrznik kalenicowy. Stanowi gotowy element, o długości 1 lub 2m, zatem do danej kalenicy należy dobrać odpowiednią ilość wywietrzników. Szerokość wywietrznika dopasowana jest do rodzaju dachówki (najmniejsza - 12cm pod gąsiory do karpiówki, standardowa pod większość dostępnych gąsiorów – 20cm). Część nośna wywietrznika (mocowana bezpośrednio do kalenicy) wykonana jest z tworzywa sztucznego (najczęściej PVC), wyposażonego w odpowiednie otwory.
Wywietrznik może być wyposażony w specjalną szczotkę (po bokach części nośnej). Włosie z elastycznego tworzywa sztucznego odpornego na promienie UV ma kolor dopasowany do koloru dachówek. Długość włosia zależy od wysokości przetłoczenia dachówki – najmniejsza jest dla karpiówki (50mm), dla dachówek standardowych wynosi 60 lub 75 mm, a dla dachówki o przetłoczeniu wysokim – 90mm.
Intruzi precz!
Przy wykończeniu okapu należy uwzględnić: nawiew powietrza wentylacyjnego, zabezpieczenie przed wnikaniem wody opadowej oraz przed owadami, ptakami i gryzoniami. Przed wodą zabezpieczy specjalna listwa okapowa (pas okapowy) - odpowiednio gięty element metalowy lub taśma z tworzywa sztucznego. Dobrze zamocowana, listwa zapewni skierowanie spływającej z dachu wody do rynien.
Do wentylacji i ochrony przed zwierzętami służą kratki i grzebienie, wykonane z tworzyw sztucznych (np. polipropylenu, który cechuje się wysoką odpornością na promieniowanie UV). Kratki dostępne są w rolkach o długości 5m. Wysokości to 80, 100, 150, 180mm. Grzebienie występują jako elementy płaskie o długości 1m i odpowiedniej wysokości, mogą też być połączone z kratką wentylacyjną. Zarówno kratki, jak i grzebienie mają kolory dopasowane do kolorystyki dachówek; po zamontowaniu są mało widoczne i nie psują estetyki dachu. Warto nie lekceważyć tego elementu – inaczej możemy przy wiosennym przeglądzie odkryć ślady działalności szkodników, które wtargnęły przez niezabezpieczony okap.
Nawiew przez dachówkę
Opisane akcesoria służą głównie do zapewnienia wentylacji połaci dachowej. W wielu przypadkach wentylacja drogą okap – kalenica okazuje się niewystarczająca. Taka sytuacja ma miejsce przy dużych lub skomplikowanych połaciach. Wówczas wentylacja powinna być wspomagana przez dachówki wentylacyjne (zwane też wywietrznikami połaciowymi). Zadaniem dachówek tych jest wspomaganie wlotu powietrza pod połać, zatem błędne jest przekonanie, że służą one jako... kominki wentylacyjne w pomieszczeniach na poddaszu. Wentylację kalenicy można wspomagać stosując dekiel kalenicy (wykonuje się go z PVC lub aluminium). Dekiel zastępuje gąsior krańcowy i jest od niego tańszy.
Woda niestraszna
W złożonych konstrukcjach dachowych pojawia się problem usuwania wody ze zbiegu połaci dachowych, które tworzą kąt wklęsły. Jest to miejsce narażone na przenikanie wody opadowej, dlatego należy je szczególnie starannie zabezpieczyć, stosując specjalną rynnę koszową. Do jej skonstruowania służą kosze dachowe - specjalnie tłoczone (ryflowane) arkusze blachy (najczęściej aluminiowej), o grubości od 0,5 do 0,7mm. Cechują się wytrzymałością i elastycznością –niezależnie od kształtu kosz jest odporny na długotrwałe obciążenia deszczem.
Obecność kosza nie tylko zapewni szczelność zbiegu połaci, ale też pomoże chronić rynny. Profilowana powierzchnia kosza sprawia, że woda deszczowa płynie wolniej. Rynna jest mniej obciążona (nawet podczas silniejszych opadów), dzięki czemu jej trwałość jest większa. Kosze są dostępne w gamie kolorystycznej dopasowanej do kolorów dachówek. Bardzo ważne jest prawidłowe wykonanie kosza.
Musi być mocowany za pomocą specjalnych klamer – zastosowanie wkrętów czy gwoździ powoduje powstawanie nieszczelności. Połączenie kosza z połacią należy uszczelnić specjalnym materiałem elastycznym (np. klinami samoprzylepnymi). Zbieg dwóch koszy (np. przy lukarnie) powinien być połączony odpowiednią taśmą. Producenci akcesoriów oferują kompletny asortyment do wykonania koszy.
Wykorzystać wilgoć
Gromadząca się na dachu wilgoć może też przyczyniać się do rozwoju organizmów – mchów, porostów, glonów. Szczególnie chętnie zasiedlają one dachy pokryte materiałami porowatymi (np. dachówkami), ale ich obecność jest praktycznie nieunikniona na wszystkich rodzajach pokryć dachowych. Ta sama wilgoć może się jednak okazać pomocna w ochronie dachu przed zanieczyszczeniami biologicznymi. Na dachu montuje się specjalnie wykonane elementy miedziane. Wilgoć wchodzi w reakcję z metalem, wypłukując jony miedzi, które zapobiegają rozwojowi roślin i porostów.
Stosuje się kształtki miedziane dopasowane kształtem do elementów pokrycia dachowego lub specjalne taśmy miedziane. Kształtki mają specjalne otwory, a taśmy są wyplatane z drutu miedzianego. Takie rozwiązania pozwalają zwiększyć powierzchnię oddziaływania wody z miedzią, a jednocześnie elementy widoczne na dachu pozostają dyskretne dzięki niewielkim rozmiarom. Wielkim plusem jest możliwość zastosowania elementów miedzianych w dowolnym momencie – nie trzeba przygotowywać dachu do ich montażu.
Śnieg bez ryzyka
Dach i mieszkańcy domu potrzebują ochrony przed śniegiem. Do prawie stuprocentowego zabezpieczenia dachu przed gromadzeniem śniegu i lodu, a tym samym przed nieoczekiwanym obsuwaniem czap śniegu służą specjalne elektryczne systemy przeciwoblodzeniowe. Łatwiejsze do zamontowania i tańsze są płotki i bale przeciwśnieżne, choć ich rolą jest „tylko” powstrzymanie śniegu przed zsuwaniem z połaci. Zwiększa to bezpieczeństwo przechodzących osób i zabezpiecza przed zerwaniem rynny czy obróbki blacharskie. Usuwanie zalegających mas pozostaje zadaniem właściciela. Aby przymocować wsporniki płotka śniegowego lub haki bali przeciwśnieżnych do pokryć blaszanych, należy użyć blachowkrętów; do bitumicznych – gwoździ.
W przypadku pokryć ceramicznych i cementowych należy wykorzystać dachówki systemowe z uchwytami do zamocowania wspornika płotka. Praktycznie każda dachówka ma odpowiednik w postaci dachówki systemowej.
Płotki mają formę drabinek i wykonywane są ze stali lub aluminium. Ich powierzchnie mogą być pokryte odpowiednimi powłokami poliestrowymi, co umożliwia dopasowanie koloru płotka do koloru pokrycia. Drewniane bale mają średnicę kilkunastu centymetrów i są opierane na specjalnych hakach. Hak stanowi element dachówki systemowej, w przypadku pokryć innych niż dachówkowe należy mocować go do elementów konstrukcyjnych więźby.
Bezpieczny kominiarz
Do komunikacji (przemieszczania się) na dachu służą ławy i stopnie kominiarskie. Stopnie przeznaczone są do wchodzenia na dach. Na ławach można bezpiecznie stanąć, by dokonać przeglądów bądź napraw.
Ławy i stopnie kominiarskie są elementami, z których ze względu na estetykę dachu inwestor często rezygnuje. Jednak na dachu o nachyleniu połaci większym niż 20º niemożliwe jest bezpieczne poruszanie się bez tych akcesoriów. Właściciel nie powinien być zdziwiony, jeśli żaden fachowiec odmówi usług w przypadku braku akcesoriów.
Najczęściej obawy dotyczące estetyki są nieuzasadnione. Ławy i stopnie wykonywane są z metalu (stali ocynkowanej ogniowo lub lakierowanego aluminium), mają barwy dostosowane do kolorystyki większości pokryć, a ich szerokość wynosi tylko 25cm. Wśród dachówek systemowych znajdują się elementy ze wspornikami pod ławę lub stopień. Akcesoria kominiarskie stanowią więc element systemu dachowego.
1. Akcesoria niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania dachu to elementy wentylacyjne: taśmy lub wywietrzniki kalenicowe, elementy zabezpieczające okap.
2. Akcesoria niezbędne w niektórych sytuacjach: na dachach o nachyleniu połaci powyżej 20° - akcesoria kominiarskie, na zbiegach połaci - kosze dachowe, na dużych dachach – dachówki wentylacyjne.
3. Akcesoria, które zwiększą bezpieczeństwo to zabezpieczenia przeciwśniegowe i akcesoria kominiarskie.
4. Akcesoria, które poprawią Twój komfort to kształtki miedziane do utrzymania dachu w czystości.
5. Od dobrego wyboru i prawidłowego montażu akcesoriów zależy ich właściwe funkcjonowanie – powierz oba zadania doświadczonemu fachowcowi!
