Stropodach jest elementem, który powoduje, że ostatnia kondygnacja nie ma skosów, dzięki czemu jej użytkowanie jest bardzo wygodne. Również wygodne jest użytkowanie stropodachu od strony zewnętrznej. Czasami takie rozwiązanie jest potrzebne ze względów technologicznych, ponieważ na stropodachu można zainstalować i wygodnie obsługiwać urządzenia techniczne.
Stropodach przejmuje funkcję dachu, a to oznacza, że powinien chronić budynek przed wodą opadową oraz działaniem innych warunków atmosferycznych przez cały rok. Zastosowanie stropodachu jest korzystne również z tego względu, że jest on najczęściej elementem monolitycznym o dużej masie. Dzięki temu taka przegroda zachowuje lepsze niż klasyczny drewniany dach parametry związane z bezwładnością cieplną. Stropodach może pełnić różne funkcje użytkowe, np. odmianą stropodachu może być też taras.
Stropodach ma wielu zwolenników. Znakomicie nadaje się do stylu modernistycznego. Można przywołać wygląd chyba najsłynniejszego budynku w takim stylu „Dom nad wodospadem”, zaprojektowanego przez Franka Lloyda Wrighta w latach 30. XX wieku, czy też realizacje projektów Ludwiga Mies van der Rohe. Niestety, niechlubną sławę przyniosły temu rozwiązaniu budynki budowane w Polsce w latach 70. i 80. XX wieku, czyli budynki o kształcie prostopadłościanu, nazywane popularnie kostkami gierkowskimi. Jednak, jak współczesna architektura pokazuje, można z polotem wykonać tego typu budynek właśnie przy zastosowaniu stropodachu.
Trzeba zaznaczyć, że w niektórych krajach jest to przegroda, która pełni tymczasowo funkcję stropodachu, ponieważ przewidywana jest nadbudowa, co oznacza, że docelowo jest to strop.
Stropodach na wiele sposobów
Jak już wspomniano, stropodachy mogą pełnić różne dodatkowe funkcje. Z tego względu wykonuje się je w różnorodny sposób. Wyróżnia się stropodachy:
- nieużytkowe,
- użytkowe,
- zielone (forma użytkowania stropodachu).
Stropodach może być obciążany – stanowi wówczas dodatkową powierzchnię użytkową. Można na nim montować różnego typu urządzenia (np. ogniwa fotowoltaiczne, klimatyzatory). Może być też zagospodarowany tak, że zostaną na nim posadzone rośliny (trawa, krzewy).
Ze względu na układ warstw stropodachy można podzielić na:
- pełne, czyli niewentylowane,
- wentylowane.
Stropodachy niewentylowane wykonane są w taki sposób, że wszystkie warstwy ułożone są jedna na drugiej. Dzięki temu są łatwe w budowie. Układ warstw może wyglądać następująco (kolejność od góry):
- warstwa ochronna (opcjonalnie),
- pokrycie dachowe,
- paroizolacja,
- warstwa termoizolacyjna,
- warstwa konstrukcyjna stropodachu,
- warstwa wykończeniowa (np. tynk od spodu).
Z kolei stropodachy wentylowane wykonuje się tak, że pomiędzy dwoma kolejnymi warstwami jest przestrzeń powietrzna, powodująca odprowadzenie ewentualnej wilgoci skondensowanej. Warstwa powietrza pełni też funkcję izolacyjną. Układ warstw w stropodachu wentylowanym może wyglądać następująco (kolejność od góry):
- warstwa ochronna (opcjonalnie),
- pokrycie dachowe,
- warstwa górna stropodachu,
- przestrzeń z wentylowaną pustką powietrza,
- warstwa termoizolacyjna,
- paroizolacja,
- warstwa wyrównawcza,
- dolna warstwa konstrukcyjna stropodachu,
- warstwa wykończeniowa (np. tynk od spodu).
Zazwyczaj stropodachy są wykonane jako element żelbetowy. Ponad stropodach, na jego obrzeżu, usytuowana jest ściana attykowa. Miejsce styku stropodachu i ściany powinno być wyoblone z ukształtowanym spadkiem wody. To ważny detal.
Wiele funkcji
Trwałość stropodachu i jego walory użytkowe zależą od sposobu jego wykonania oraz od jego parametrów technicznych. Poprawne zaprojektowanie stropodachu nie jest łatwe, ponieważ należy uwzględnić wszystkie niekorzystne czynniki. Stropodach powinien zapewniać:
- skuteczne odprowadzenie wody opadowej,
- przeniesienie obciążeń (śniegiem, wiatrem, ewentualnie obciążenia technologiczne),
- właściwą izolacyjność cieplną, jako pozioma przegroda najwyższej kondygnacji,
- odpowiedni komfort cieplny,
- właściwą izolacyjność akustyczną,
- właściwą odporność ogniową,
- odporność na działanie roślin (w przypadku stropodachów zielonych),
- ewentualną możliwości wykonania nadbudowy.
Ponadto stropodach powinien przenosić naprężenia oraz mieć możliwości kompensowania odkształceń, powstałych na skutek działania ekstremalnie zmiennych warunków temperaturowych. Trzeba być również świadomym, że różnica temperatur na powierzchni zewnętrznej (np. ogrzanej przez słońce warstwy bitumicznej) i wewnętrznej może sięgać aż około 80ºC.
Skuteczne odprowadzenie wody powinno być zrealizowane przez właściwe wykonane warstwy spadkowe, warstwy hydroizolacyjne oraz skuteczny system odprowadzający wodę. Nachylenie stropodachu jest niezbędne i zazwyczaj wynosi 5-10%. Istotne jest także zapewnienie odpowiedniej ilości rur spustowych, której liczbę wyznacza się z pola powierzchni stropodachu.
Przeniesienie obciążeń to oczywisty wymóg. Należy przy tym uwzględnić obciążenia technologiczne oraz dodatkowe obciążenia śniegiem powstałe na skutek możliwości powstawania worków śnieżnych, np. w miejscach styku stropodachu z attyką.
Właściwa izolacyjność cieplna stropodachu jest niezbędna, ponieważ podlega on intensywnemu nagrzewaniu latem oraz chłodzeniu zimą. Należy zatem właściwie wykonać izolację termiczną, która musi czasami przejąć obciążenia. Komfort cieplny związany jest m.in. z masą elementu. W przypadku stropodachu wykonanego jako element żelbetowy jest to korzystne, ale wymaga dodatkowego docieplenia.
Czasami należy uwzględnić możliwość wykonania nadbudowy budynku. W tym przypadku powinno zaplanować się wariant rozbiórki warstw wierzchnich i przeprowadzić adaptację konstrukcji na potrzeby użytkowania tego elementu jako stropu.
Uwaga! Usterka
Zdarza się, że stropodach projektuje i wykonuje się nie uwzględniając istotnych przy tego rodzaju konstrukcji czynników. W wyniku tego usterki mogą wystąpić na źle wykonanym stropodachu, ale też mogą powodować uszkodzenia innych elementów, np. ścian. W tym przypadku ściany rysują się w bardzo charakterystyczny sposób.