Wobec ciągle rosnących rachunków za ogrzewanie domu – nad oszczędzaniem zaczyna zastanawiać się także przysłowiowy Kowalski. By dach spełniał warunki energooszczędnego powinien być przede wszystkim solidny i starannie wykonany. To z kolei w domach starszego typu, zwłaszcza tych powstających w czasach PRL-u – bywa wątpliwe. Wówczas, jak wiemy, budownictwo stawiało bardziej na ilość wzniesionych domów, aniżeli na ich jakość, a oszczędność materiałów była jakby celem priorytetowym.
Stary dach, a energooszczędność
Oczywiście rzadko może być mowa o wspomnianej energooszczędności w przypadku dachów powstałych w latach 60-tych, 70tych, i 80-tych minionego stulecia. Dachy tamtej epoki to przeważnie dachy płaskie lub skośne ze szczytami wymurowanymi do samej góry. Przeważnie kryte tradycyjną i popularną wówczas papą. Dla osiągnięcia parametrów izolacyjności taki dach trzeba przeważnie rozbierać i konstruować zupełnie nowy. Możliwe jest co prawda wykonanie tzw. podcinki, aby na szczyty zastosować warstwę izolacji termicznej, która będzie łączyć się z izolacją cieplną dachu i ociepleniem zewnętrznym ścian budynku. Nie jest to jednak ani łatwe, ani tanie. Pamiętajmy, że dla osiągnięcia energooszczędności, konieczne jest zadbanie o nieprzerwaną ciągłość izolacji. W starych domach taka izolacja praktycznie nie istnieje, podobnie jak i właściwa wentylacja. Niekiedy koszty ocieplenia i dowentylowania starego dachu są tak ogromne, że bardziej opłacalne okazuje się wykonanie go od nowa. Podejmując decyzję o poprawie parametrów cieplnych starszego dachu, warto rozważyć również trudność prowadzenia prac. Dla dobrego fachowca nie ma wprawdzie rzeczy niemożliwych, ale w takich przypadkach zawsze trzeba liczyć się z wyższą ceną za wykonaną usługę.
Efektywne docieplenie dachów różnego typu
O podnoszeniu parametrów energooszczędności poszczególnych przegród budowlanych wypowiedział się swego czasu Parlament Europejski. Jednak to nam samym powinno zależeć na zatrzymaniu ciepła w domu i zaoszczędzeniu pieniędzy, które w sposób realny, aż w 30% uciekają przez dach naszego domu. Nie należy zatem w żadnym przypadku oszczędzać na jakości lub ilości materiałów izolacyjnych. Jednak rodzaj zastosowanego ocieplenia musi uwzględniać konstrukcję
i kształt dachu.
Dachy skośne
W przypadku tego rodzaju dachów – materiał izolacyjny powinien charakteryzować się wysoką izolacyjnością cieplną – zależną od grubości warstwy oraz współczynnika przewodzenia ciepła. Materiał izolacyjny powinien szczelnie wypełniać izolowane przestrzenie, a odcinki materiału powinny ściśle do siebie przylegać tak, aby całkowicie wyeliminować mostki cieplne. Należy pamiętać o ochronie przed wilgocią oraz zapewnić wiatroszczelność. Dobrze będzie również jeżeli materiał użyty do wykonania izolacji będzie niepalny, łatwy w montażu, będzie posiadał dobre parametry akustyczne oraz będzie on stosunkowo lekkim materiałem. Trzeba bowiem wiedzieć, że ocieplenie obciąża dodatkowo konstrukcję dachu. Jeśli materiał izolacyjny będzie za ciężki, konieczne okaże się wzmacnianie istniejącej więźby dachowej, a w przypadku dachów nowych – konstruowanie potężnej i jednocześnie znacznie droższej więźby.
Przykładem znakomitego materiału izolacyjnego dla omawianego typu dachów jest wełna szklana. Jest ona zarazem lekka, ciepła i sprężysta. Owa sprężystość powoduje, że bardzo szczelnie wypełnia izolowane przestrzenie i łatwo dopasowuje się do konstrukcji. Struktura wełny szklanej pozwala przepuszczać wilgoć, co eliminuje powstawanie pleśni i grzybów w przyszłości,
a dodatkowo materiał ten nie jest skomplikowany
w montażu i nie wymaga stosowania żadnych specjalistycznych narzędzi.
Grubość izolacji dla dachów stromych jest uzależniona od ilości, grubości i rodzaju ich przegród. Izolowanie szklaną wełną mineralną odbywa się a następujący sposób:
- przytwierdzenie folii wiatroizolacyjnej do zewnętrznej części krokwi za pomocą specjalnych zszywek;
- nabicie na krokwie kontrłat oraz łat i przygotowanie podłoża pod pokrycie dachu;
- wciśnięcie pomiędzy krokwie mat z wełny szklanej. Podczas tej czynności trzeba pamiętać, że szerokość materiału powinna być większa o około 2 cm od szerokości pomiędzy rozstawem krokwi, a grubość kładzionej warstwy – nie powinna wystawać po za głębokość krokwi. Przestrzeganie powyższych zaleceń przyspiesza montaż i powoduje, że ocieplenia nie trzeba dodatkowo mocować do konstrukcji;
- nabicie od strony wnętrza poprzecznych drewnianych listew na krokwie i wypełnienie przestrzeni pomiędzy nimi warstwą szklanej wełny z powłoką folii aluminiowej. Wspomniane listwy powinny posiadać szerokość 6 cm, grubość 5 cm i być rozmieszczone co 60 cm. Zaś folia aluminiowa powinna znaleźć się od wewnątrz ocieplanego dachu;
- prace wykończeniowe, czyli montaż płyt gipsowo- kartonowych, sklejki lub innych materiałów. Przed ostatecznym wykończeniem warto rozważyć zastosowanie w pomieszczeniach bardziej wilgotnych warstwy folii paroizolacyjnej.
Dachy płaskie
Izolacja jest zróżnicowana
w zależności od typu dachu płaskiego. Jak wiadomo,
w kategorii tej rozróżnia się stropodachy wentylowane
i stropodachy niewentylowane.
W przypadku stropodachów wentylowanych najczęściej używa się do ich izolowania granulatów wełny, mat, a rzadziej płyt. Natomiast, jeśli chodzi
o stropodachy niewentylowane (pełne) – stosuje się twarde płyty z wełny mineralnej. Trzeba zaznaczyć w tym momencie, że istotne oszczędności zużytej energii można osiągnąć w przypadku stropodachów pełnych. W czasie sezonu grzewczego, przy dobrej izolacji można zaoszczędzić od 5 do 15% na rachunkach za ogrzewanie. Wartości te będą niestety znacznie mniejsze, jeśli mamy do czynienia ze stropodachem wentylowanym. Zatem, posiadając nieużytkową przestrzeń wentylowaną pod dachem – ocieplenie układa się nad ostatnią użytkową częścią budynku. Sposób wykonania ocieplenia jest w dużej mierze uzależniony od dostępu do stropodachu wentylowanego i wysokości poddasza znajdującego się pod nim. Jeżeli dostęp nie jest utrudniony układanie izolacji przebiega standardowo. Należy tylko pamiętać o pokryciu warstwą ocieplenia ścianek, na których posadowiono konstrukcję nośną dachu, czyli ścianek attykowych i kolankowych. Zalecana grubość ocieplenia w tych miejscach wynosi 30 cm. Gorzej jeśli do przestrzeni pod stropodachem wentylowanym nie ma dostępu lub jest ona zbyt niska, aby ułożyć izolację o wymaganej grubości. Wówczas konieczne jest użycie specjalnej aparatury, za pomocą której przez wywiercone w stropodachu otwory wdmuchuje się granulowaną wełnę mineralną. Otwory te muszą być rozmieszczone w taki sposób, by warstwa granulatu rozłożyła się w sposób równomierny oraz, aby nie przykryła lub nie zatkała otworów wentylacyjnych w ścianach zewnętrznych poddasza.
Ocieplenie stropodachów pełnych (niewentylowanych) wykonuje się najczęściej z utwardzonej płyty z wełny mineralnej. Do klejenia używa się klejów lub lepików asfaltowych nanoszonych na ocieplaną powierzchnię na gorąco. Jako pokrycie izolacji stosuje się dwie warstwy papy zgrzewalnej, czyli podkładową i nawierzchniową. W przypadku układania izolacji na podłożu betonowym, konieczne jest pierwotne wypełnienie szczelin, które mogą tam występować. Spodnie płyty dachowe montuje się metodą na zimno lub na gorąco. Przy metodzie na zimno używa się mas klejowych na bazie bitumitu, dyspersji akrylowej lub kauczuku. Wybierając metodę na gorąco stosujemy lepik bitumiczny i wypełniacze.
Jeżeli dach ma konstrukcję żelbetową lub jest wykonany z blachy trapezowej, jako ocieplenie układa się jedną warstwę izolacji. Jak zostało wspomniane powyżej – płyty z wełny mineralnej muszą być twarde, a dodatkowo powinny zostać zaimpregnowane lub hydrofobizowane podczas produkcji. Ich gęstość objętościowa powinna wynosić co najmniej 145 kg/cm.
Dachy odwrócone
Najczęstszą odmianą dachów odwróconych są coraz popularniejsze dachy zielone. Na dachach tych już samo przykrycie izolacji wodoszczelnej warstwą ziemi staje się jednocześnie dodatkową izolacją cieplną. Pomijając walory estetyczne dachów zielonych, warto wspomnieć, że warstwa wilgotnej ziemi posiada również właściwości typowo techniczne. W lecie ochrania przed promieniami UV i obniża temperaturę dachu. W zimie zaś powoduje, że budynek jest lepiej chroniony termicznie. W związku z powyższym izolacja bitumiczna nie starzeje się tak szybko, co przyczynia się tym samym do wydłużonej trwałości pokrycia dachu. Najprostszym rozwiązaniem na docieplenie dachu odwróconego jest umieszczenie izolacji termicznej pod izolacją wodoszczelną. Jako materiały izolacyjne stosuje się styropian lub pianki. Materiały te mocuje się do podłoża mechanicznie. Jeżeli izolacja ma być jednocześnie odporna na wilgoć należy użyć styropianu ekstrudowanego lub pianek poliuretanowych. Wówczas warstwę izolacji wystarczy obciążyć otoczakami. W przypadku dachów odwróconych bardzo ważnym elementem poprawnego ich funkcjonowania jest odpowiednie zadbanie o odprowadzenie wody z każdej warstwy dachu.
Podkład i pokrycie energooszczędnego dachu
Te dwa elementy nie mają większego wpływu na późniejszą energooszczędność dachu. Podkład powinien być jedynie dostosowany do planowanego materiału pokryciowego. Pod pokrycia bitumiczne i blaszane wykonuje się sztywne deskowanie – najlepiej z płyt OSB. Zaś pod dachówkę, blachodachówkę lub blachę trapezową wystarczające są łaty i kontrłaty, pod którymi zastosowano folię wstępnego krycia.
Warto pamiętać, że tradycyjne dachówki są materiałem uniwersalnym i trwałym, ale jednocześnie dosyć ciężkim. Wymagają zatem wykonania solidnej więźby dachowej. Pokrycia z blach są natomiast lekkie, ale ich parametry akustyczne są niskie. Gonty bitumiczne są materiałem, który jednocześnie bardzo ładnie wygląda na dachu i jest stosunkowo trwały. Żadne z pokryć nie wpływają jednak znacząco na późniejsze straty ciepła przez dach. Na jego energooszczędność ma bowiem wpływ głównie izolacja. Pamiętajmy zatem o jej łącznej trzydziestocentymetrowej grubości, bo pieniądze wydane na materiał izolacyjny zwrócą się bardzo szybko.
