Dach płaski czy stromy?

Decyzję o wyglądzie dachu powinniśmy podjąć już na etapie wybierania projektu. Jest ważne na jaki dach się zdecydujemy - płaski czy stromy. Będzie on bowiem decydował o wyglądzie całego domu.

Dachy płaskie

Dachy płaskie to takie dachy, gdzie pochylenie połaci dachowej (spadek połaci) wynosi od 2° do 15°. Nazywane są stropodachami, ponieważ pełnią podwójną funkcję - dachu i stropu nad ostatnią kondygnacją. Stropodachy wykonywane w budynkach mieszkalnych muszą być ocieplane. W zależności od konstrukcji mogą być wentylowane lub niewentylowane. Najskuteczniejszym rozwiązaniem jest dach wentylowany. Polega ono na tym, że konstrukcja dachu oddzielona jest od ocieplenia. Utrzymywana jest w ten sposób stała wilgotność, nie dochodzi do wykraplania pary wodnej, która przenika przez strop albo podsufitkę i ocieplenie aż do wnętrza stropodachu. Zostaje ona usunięta przez otwory wentylacyjne znajdujące się w najniższym i najwyższym miejscu, po przeciwnych stronach. Stropodachy niewentylowane są najprostsze do wykonania. Wszystkie warstwy przylegają do siebie i nie ma między nimi pustej przestrzeni. Jednak zawilgocenie ocieplenia jest tutaj częste, chociaż stosuje się różnorodne techniczne rozwiązania zapobiegające temu zjawisku. Rodzajem stropodachu niewentylowanego jest dach odwrócony, gdzie na stropie układa się najpierw izolację przeciwwilgociową, a dopiero na niej izolację termiczną. Układ warstw jest odwrotny niż w tradycyjnie wykonanym dachu.
Szczególnie szkodliwe dla dachów płaskich, bardzo często w Polsce występujące, jest przechodzenie temperatur przez „0”, czyli na przemian zamarzanie i odmarzanie. Jednak obecna, bardziej skomplikowana, technika umożliwia wykonanie takich dachów płaskich, które skutecznie chronią dom nie tylko przed niepożądanymi skutkami opadów, ale także przed tymi dużymi różnicami temperatur, które czasami zmieniają się o kilkanaście nawet stopni.
Budując dachy płaskie uzyskuje się dużo wolnej przestrzeni dachu. Można na nich założyć zielone ogrody (podstawą jest dach odwrócony) albo wykorzystać je jako taras.

Dachy strome

Są to takie dachy, gdzie połać dachowa została podniesiona i nachylona względem stropu pod kątem większym niż 20°. Wykonanie dachów stromych zależy od funkcji pomieszczeń, które znajdują się pod nimi - pomieszczenia użytkowe lub nieużytkowe. W przypadku poddaszy nieużytkowych (strychów) zasada konstrukcji jest taka sama jak stropodachów wentylowanych, gdzie ocieplenie ułożone jest na stropie nad ostatnią kondygnacją. Jeśli poddasze ma być zamieszkałe, należy zapewnić odpowiednie warunki cieplne. Izolację termiczną przenosi się do połaci dachowej, a nie układa się nad ostatnią kondygnacją - jest to o wiele trudniejsze do wykonania niż w stropodachach o niewielkim nachyleniu. Trzeba pamiętać, że ocieplenie musi być wentylowane. Można wykonać szczelinę wentylacyjną między ociepleniem a sztywnym poszyciem dachu pokrytym szczelnie papą (rozwiązanie takie można stosować tylko w dachach prostych) albo przykryć ocieplenie od zewnątrz folią dachową o wysokiej paroprzepuszczalności, która bezpośrednio styka się z powietrzem zewnętrznym (rozwiązanie skuteczne dla każdego rodzaju dachu).
Kształt i wielkość dachu stromego zależy od naszych upodobań, możliwości oraz potrzeb. Trzeba wziąć pod uwagę, że im bardziej skomplikowany kształt tym większe problemy z wentylacją ocieplenia i więcej miejsc, w których mogą wystąpić przecieki i zawilgocenia konstrukcji.

Na co zwrócić uwagę
Nie ma dachu idealnego - każdy ma wady i zalety, wybór dachu uzależniony jest od naszych upodobań. Najważniejsze jest, żeby to nam się podobał i spełniał wszystkie nasze oczekiwania. Bardzo ważny jest region, w którym budujemy dom. Wybierając dach należy uwzględnić panujące warunki klimatyczne, ponieważ najważniejszym zadaniem dachu jest skuteczna ochrona przed opadami atmosferycznymi. Nie wolno budować wbrew obowiązującym zasadom i liczyć na to, że może się uda. I tak, po dachu stromym szybko spływa woda, samooczyszcza się z zalegającego na nim śniegu. Jednak zagrożeniem są zbyć silne wiatry, które nie tylko mogą uszkodzić pokrycie dachu, ale także całkowicie pozbawić nas zabezpieczenia od góry. Zaś na dachach płaskich występują kłopoty z odprowadzeniem wód opadowych. Na ich powierzchni zbiera się nie tylko śnieg, ale także drobne gałęzie i liście. Wymagają także częstych kontroli stanu powłok oraz napraw.

Trzeba zwrócić uwagę na panujący krajobraz, otaczające domy i rzemiosło danego terenu, materiały budowlane, ponieważ architektura budynku, a w tym i forma dachu jest nierozerwalnie z nimi związana.
Na kształt dachu wpływ ma zarówno także rodzaj materiału pokryciowego. Dachy płaskie kryte są papą,  rzadziej blachą falistą. Decydując się na dach stromy mamy wiele rodzajów pokryć dacho-
wych. Możemy przebierać między dachówkami ceramicznymi i cementowymi, bitumicznymi, pokryciami z blachy, możemy także pokryć je gontem drewnianym, trzciną czy słomą. Starannie należy więc rodzaj i kolor pokrycia dachu, bo ładny dach (i dom) wykończony brzydkim materiałem traci na urodzie. Jest to szczególnie ważne przy dachach stromych, ponieważ uroda dachu płaskiego polega na tym że go nie widać.
Na naszą decyzję mogą wpłynąć, niezależne od nas całkowicie, względy przeciwpożarowe. Kiedyś był taki czas, że zabraniano budowania drewnianych dachów stromych w gęsto zabudowanych osiedlach.
Wybierając rodzaj dachu należy zwrócić uwagę na przeznaczenie poddasza, uwzględnić plany przyszłej rozbudowy domu, przyjrzeć się wadom i zaletom każdego rodzaju dachu podczas eksploatacji, przeliczyć jeszcze raz wszystkie koszty.
Na koniec dobrze jest przyjrzeć się jeszcze raz projektowi, ponieważ nawet najładniejszy i najlepiej wykonany dach, ale źle dobrany może zepsuć cały projekt i wygląd domu. I nie pomogą już wtedy żadne poprawki i zabiegi upiększające.